Дар Тоҷикистон бо ташаббуси Созмони Миллали Муттаҳид маъракаи 30 рӯзи мубориза барои ҳуқуқи инсон ҷараён дорад. Ин маърака, ки 9 ноябр шурӯъ шуда то 10 декабр идома мекунад, имсол ба 70-солагии эъломияи умумии ҳуқуқи инсон бахшида шудааст.

Маъракаи имсола, ки зери унвони "Ҳуқуқ ва имкониятҳои шумо" баргузор мешавад, бо ҳадафи боло бурдани сатҳи огаҳии мардум аз ҳуқуқи шаҳрвандӣ, ҷалби таваҷҷӯҳи мақомот ба масоили ҳуқуқи башар ва риояи қонунмандӣ баргузор мешавад. Ба қавли бархе фаъолон, мавзӯи мурооти ҳуқуқи башар дар Тоҷикистон сол то сол доғ ва муҳим мешавад.

Ба қавли бархе мусоҳибони Радиои Озодӣ, мушкилот дар заминаи риояи ҳуқуқи инсон то андозае зиёд шудааст, ки гоҳо худи ҳомиёни ҳуқуқи инсон дар заминаи риояи ҳуқуқ бо мушкил рӯбарӯ мешаванд.

Бахтиёр Насруллоев, вакили дифоъ аз шаҳри Хуҷанд мегӯяд, ки ҳуқуқи башар яке аз масоили доғ барои ҷомеаи Тоҷикистон шудааст: шурӯъ аз мушкилони мисли ҳаққи дастрасӣ ба манзил, озодии баёну матбуот - то ҷараёни судҳо – ҳама мушкили риояи ҳуқуқи инсон доранд. Ӯ гуфт, вазъ ба ҷое расидааст, ки на танҳо онҳое, ки фаъолиятҳои сиёсӣ мекунанд, балки ҳуқуқшиносону вакилони дифоъ ҳам ба далели ҳимоя нашудани ҳуқуқҳояшон кишварро тарк кунанд.

Бахтиёр Насруллоев, ки дар додгоҳ аз ҳуқуқи журналист ва раҳбари КВН Хайрулло Мирсаидов ҳимоят мекунад, мегӯяд, бахши аслии мушкили марбут ба мурооти ҳуқуқи башар дар Тоҷикистон ба соҳаи ҳифзи қонун ва низоми рабт мегирад. Ӯ гуфт, бисёр вақт поймолшавии ҳуқуқ аз лаҳзаи боздошти гумонбар дар содир кардани ҷиноят шурӯъ мешавад:

“Ҳуқуқи боздоштшудаҳо аслан риоя намешаванд. Нисбати онҳо зӯроварӣ истифода мешавад, вале касе парвои ин мушкилро надорад. Танҳо агар дар пайи ҳодисаи зӯроварӣ дар нисбати боздоштшуда вай ҷони худро аз даст диҳад, мақомот вокунише нишон медиҳанд. Аммо, бештаре аз чунин ҳолатҳо аз ҷомеа пинҳон мемонанд. Ҳоло афроде зиёде дар боздоштгоҳҳову зиндонҳо бо баҳонаи пайравӣ аз созмонҳои мамнӯъ қарор доранд. Ҳуқуқҳову озодиҳои ин афрод поймол мешаванд. Вале касе ба ин мушкил расидагӣ намекунад”.

Бахтиёр Насруллоев бо ишора ба таҳаввулоти ахири кишвар гуфт, ки дар ҳодисаҳои ахири Бадахшон ва ҳам ошӯб дар зиндону ҳалокати инсонҳо ҳам ҳуқуқи шаҳрвандон барои иттилоъ нақз шудааст, ки дар ниҳоят ба манфиати давлат нест.

Амнияти Абдуназар, ҳуқуқдони тоҷик ва муовини раҳбари Ҳизби сотсиал демократии Тоҷикистон бар ин назар аст, ки дар то рафт маҳдуд шудани ҳуқуқи инсон дар кишвар – натиҷаи фишор ва маҳдудият дар озодии сухан мебошад. Ӯ гуфт, ки матбуоти тоҷик ба фарқ аз солҳои пеш, ҳоло наметавонанд озодона дар бораи мушкилоти сахт матолиб нашр кунанд.

Дар чанд соли ахир мавзӯи нақзи ҳуқуқи инсон дар Тоҷикистон ба мавзӯи доғи ҷомеа табдил шудааст. Сӯҳроб Шоев, намояндаи махсуси Раёсати ҳуқуқи инсони Созмони Миллали Муттаҳид дар кишварҳои Осиёи Марказӣ дар ин маросим гуфт, ки ҳарчанд Тоҷикистон дар таъмини риояи ҳуқуқи инсон ба пешрафтҳое даст ёфтааст, вале мушкилот дар ин замина ҳамчунон боқӣ мемонад. Вай хабар дод, ки ахиран ҳукумати Тоҷикистон ба таҳияи Барнома ё стратегияи таъмини риояи ҳуқуқи инсон барои то соли 2030 ва қонуни нави ҷилавгирӣ аз табъиз ё хушунатро шурӯъ кардааст, ки иқдоми хуб мебошад. Ҷаноби Шоев дар сӯҳбат бо Радиои Озодӣ дар ин бора гуфт:

“Зимни сафари Дабири кулли СММ ба Тоҷикистон дар соли 2015 ба ҳукумати Тоҷикистон тавсия дода шуд, ки дар заминаи риояи ҳуқуқи инсон як барномаи мукаммал тасвиб карда шавад. Тасвиби чунин санад дар кишварҳои дигари узви СММ нишон медиҳад, ки муқаррароти онҳо барои таъмини ҳуқуқи инсон дар ин кишварҳо кӯмак кардааст. Ҳоло иттилох дорам, ки гурӯҳи махсуси ҳукуматӣ машғули таҳияи чунин ҳуҷҷат аст. Мутмаинам, дар сурати тасвиби чунин барнома дар Тоҷикистон шароит барои риояи ҳуқуқи инсон дар кишвар бештар мешавад”.

Пратихба Метха, намояндаи доимии СММ дар Тоҷикистон дар ин нишасти матбуотӣ гуфт, ки дар як моҳи оянда сохторҳои ин ниҳод дар Тоҷикистон якҷо бо ҷомеаи маданӣ барои расонидани иттилои бештар ба сокинон дар бораи ҳуқуқҳояшон ҳамоишҳову мизҳои гирд баргузор мекунанд.

Ҳамчунин ба иттилои хонум Метха бархе аз шабакаҳои давлатии телевизиноӣ ва синамохонаҳо ризоият додаанд, ки маводи таблиғотӣ дар робита ба риояи ҳуқуқи инсон дар Тоҷикистонро ба намоиш гузоранд. Бо ин вуҷуд хонум Метха мегӯяд, ки дастрасӣ ба натиҷаҳои бештар дар заминаи таъмини ҳуқуқи инсон дар ҳар кишваре ва бахусус дар Тоҷикистон танҳо дар сурати амалҳои дастҷаъмонаи куллияи ҷомеа имконпазир хоҳад шуд.

Мақомоти Толибон дар Афғонистон рӯзи 19 сентябр гуфтанд, ҳамсарони пиронсол аз Бритониёро баъди ҳашт моҳи ҳабс озод карданд.

Питер Рейнолдси 80 ва Барбараи 76-сола моҳи феврали имсол боздошт шуданд ва вақтҳои охир хабар мерасид, ки вазъи саломатии онҳо дар ҳабс бадтар мешавад.

Ҷуфти озодшударо ба намояндаи вижаи Бритониё Ричард Линдсей супурданд. Хабар дода шуд, ки ҳамсарон Рейнолдсро асосан бо талошҳои дипломатии ҷониби Қатар тавонистанд озод кунанд.

Питер ва Барбара Рейнолдс соли 1970 дар Кобул издивоҷ карда давоми бист сол дар он ҷо бо барномаҳои таълимӣ машғул буданд. Онҳо инчунин шиносномаҳои расмии шаҳрвандони Афғонистонро доштанд.

Сабаби боздошти онҳоро ҳукумати Толибон ҳеҷ гоҳ нашр накардааст, вале баъди ҳабси онҳо дар вилояти Бомиён гуфтанд, ки ҳамсарон Рейнолдс «қонунро вайрон кардаанд».

Варзишгарони тоҷик дар Бозиҳои III кишварҳои Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил (ИДМ), ки аз 28-уми сентябр то 8-уми октябр дар Озарбойҷон баргузор мешаванд, бо шумули 142 нафар ширкат хоҳанд кард.

Тавре хабаргузории azerisport.com иттилоъ медиҳад, Беларус, Қазоқистон, Қирғизистон, Озарбойҷон, Русия, Тоҷикистон, Туркманистон ва Узбекистон иштироки худро дар Бозиҳои III кишварҳои ИДМ тасдиқ кардаанд.

Бозиҳо дар 12 иншооти варзишӣ дар ҳафт шаҳри Озарбойҷон: Ганҷа, Евлах, Мингачевир, Габала, Шекӣ, Гойгол ва Ханкендӣ баргузор мешаванд. Ганҷа шаҳри асосии мусобиқот хоҳад буд, ки дар он маросими расмии ифтитоҳ ва пӯшидашавии бозиҳо доир мегардад.

Шумораи аз ҳама зиёди варзишгаронро дастаи мизбон - мунтахаби Озарбойҷон - ташкил медиҳад, ки аз 349 варзишгар иборат аст. Ба ҳайати дастаҳои мунтахаби Русия 263, Қазоқистон 259, Узбекистон 257, Беларус 255, Туркманистон 170, Тоҷикистон 142 ва Қирғизистон 85 варзишгар дохиланд.

Ба ғайр аз кишварҳои Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил, дар Бозиҳои сеюм иштироки варзишгарон аз 15 кишвари хориҷӣ низ дар назар аст.

Дар маҷмӯъ, теъдоди умумии ҳайатҳои вакилон дар Бозиҳои III кишварҳои ИДМ наздики 3000 нафар, аз он ҷумла ҳудуди 2000 варзишгарро ташкил хоҳад дод. Дар мусобиқот аз рӯи барномаи бозиҳо варзишгарони то 23-сола ҳуқуқи иштирок карданро доранд.

Дар Бозиҳои III кишварҳои ИДМ варзишгарон барои 246 маҷмӯи медалҳо дар 23 намуд рақобат мекунанд. Намояндагони Тоҷикистон дар 18 намуд: бадминтон, баскетбол, батут, бокс, волейбол, гимнастика, гуштии озод, гуштии юнону румӣ, камонварӣ, каратэ, қаиқронӣ, самбо, таеквондо WT, тирандозӣ, футбол, шамшербозӣ, шиноварӣ ва ҷудо иштирок хоҳанд кард.

Ёдовар мешавем, аввалин Бозиҳои кишварҳои ИДМ моҳи сентябри соли 2021 дар шаҳри Қазони Тотористони Русия бо иштироки 1100 варзишгар аз 9 кишвар баргузор шуда буд.

Тоҷикистонро 51 варзишгар дар 11 риштаи варзиш намояндагӣ карда, 14 медал – 7 нуқра ва 7 биринҷӣ – гирифтанд. Тоҷикистон баъди Русия, Узбекистон, Қазоқистон, Озарбойҷон, Беларус ва Қирғизистон мақоми ҳафтумро касб намуда, аз Арманистону Молдова пеш гузашт.

Дар Бозиҳои I кишварҳои ИДМ мунтахаби Русия бо касби 212 медал, аз он ҷумла 111 нишони тилло, ҷойи аввалро соҳиб гашт. Узбекистон бо касби 90 медал, минҷумла 23 нишони тилло, дар ҷойи дувум ва Қазоқистон бо касби 107 медал, аз ҷумла 18 нишони тилло, дар ҷойи севум қарор гирифтанд.

Дар Бозиҳои II кишварҳои ИДМ, ки моҳи августи соли 2023 дар Беларус доир гардид, 2200 варзишгари 9 кишвари ИДМ, инчунин намояндагони Баҳрайн, Куба, Кувайт, Венесуэла, Ветнам, Малайзия, Миср, Лубнон, Имороти Муттаҳидаи Арабӣ, Муғулистон, Покистон, Умон ва Эрон ширкат варзида, аз рӯи 20 намуди варзиш рақобат карданд.

Дастаи мунтахаби Тоҷикистон бо шумули 130 нафар аз рӯи 13 намуд ширкат варзида, бо касби 13 медал (1 нишони тилло, 3 нуқра ва 9 биринҷӣ) дар байни 22 кишвари иштироккунандаи бозиҳо ҷойи ҳаштумро соҳиб шуд.

Дастаи мунтахаби Русия, ки дар даҳ рӯзи бозиҳо 288 медал (149 тилло, 89 нуқра ва 50 биринҷӣ) гирифт, дар ҳисоби медалҳо бо дарназардошти ҳам сифати нишонҳо ва ҳам теъдоди умумии онҳо мақоми аввалро соҳиб гашт.

Мунтахаби Беларус бо касби 236 медал (48+78+110) дар ҷойи дувум ва мунтахаби Узбекистон бо касби 106 медал (28+25+53) дар ҷойи севум қарор гирифтанд.

Тоҷикистон дар байни кишварҳои ИДМ танҳо аз Туркманистон пеш гузашт ва нисбат ба Бозиҳои аввал як зина поин шуд. Инчунин теъдоди медалҳои нуқра чаҳор адад кам гардид. Аммо натиҷаи хурсандибахш он буд, ки варзишгарони тоҷик ин дафъа тавонистанд

бори аввал медали тилло бигиранд. Медали ягонаи тиллоро ба Тоҷикистон Меҳроҷ Суфиҷонов дар мусобиқаи бокс дар вазни то 48 килограмм овард.

Сохторҳои қудратӣ дар шаҳри Санкт-Петебург аз ҳабси беш аз 1,5 тонна кокаин хабар доданд. “Фонтанка” навишт, ходимони ҳифзи қонун дар бораи эҳтимоли қочоқ шудани маводи мухаддири мамнӯъшуда аз ҳамкорони хориҷиашон хабар ёфтанд.

Рӯзи 29 август тафтиш дар соҳилҳои Санкт-Петербург, ки ба халиҷи Финляндии баҳри Балтик мебарад, нишон дод, ки дар як боре, ки банан дошту бо киштии Cool Emerald аз кишвари Эквадор омада буд, 1500 халтачаи кокаин пайдо шуд. Дар бозори сиёҳ нархи он беш аз 20 миллиард рубл, муодили 240 миллион доллар ҳисоб шудааст. Тафтиш оғоз гардид.

“Фонтанка” мегӯяд, дар соҳилҳои Санкт-Петербург ҳар сари чанд вақт маводи мухаддири аз Эквадор омадаро ошкор ва ҳабс мекунанд. Моҳи маи имсол ҳам дар дохили киштие 61 кг кокаин пайдо шуд. Моҳи июл як шаҳрванди Эквадорро ҳангоми талоши фурӯши 23 кг кокаин боздошт карданд.

Президенти Русия Владимир Путин ваъда дод, ки ба сари пешниҳоди раҳбари ҳизби коммунист Геннадий Зюганов дар бораи аз Волгоград ба Сталинград табдил кардани исми шаҳри маъруфи Русия «андеша мекунад». РБК навишт, Путин 18 сентябр дар мулоқот бо раҳбарони ҷиноҳҳои ҳизбии Думаи давлатӣ ба пешниҳоди бозгардони исми пешини шаҳри Волгоград гуфт:

«Бояд андеша кунем. Инро сокинони маҳаллӣ ҳал мекунанд, вале дар маҷмӯъ ҳамаи он чизе, ки бо Ҷанги Бузурги Ватанӣ ва ҳам нақше, ки Сталин дар ин ғалаба доштааст, ба инобат гирифта ва кӯшише шавад, ки ранги сиёсӣ нагирад».

Путин инчунин гуфт, дар бораи саркӯбҳои давраи ҳукумати сталинӣ ва баробар бо он, нақше, ки «ин шахси муайян дар ғалабаи мардуми шӯравӣ дар Ҷанги Бузурги ҷаҳон доштааст, набояд фаромӯш шавад».

РБК ёдовар шудааст, ки Путин соли 2017 дар мусоҳибааш ба коргардон Оливер Стоун гуфт, дар Ғарб "аз ҳад зиёд бад нишон додани» Сталин як василаи ҳамла ба Иттиҳоди Шӯравӣ ва Русия шудааст.

Ба ифтихори 80-солагии марҳум Шоири халқии Тоҷикистон Гулназар Келдӣ, ки муаллифи Суруди миллӣ мебошад, дар Душанбе ва вилояти Суғд маросимҳои ҷашнӣ барпо мегарданд. Қарор аст рӯзи 20 сентябр ба ифтихори ин сана дар зодгоҳи шоир - ноҳияи Айнии вилояти Суғд бо иштироки адибони тоҷик маросими ёдбуде барпо шавад. То он замон чандин маросиме дар шаҳри Душанбе ва ҳам маркази ноҳияи Айнӣ барпо гардид.

Рӯзи 18 сентябр дар Душанбе маҳфили адабию ҳунарие ба ифтихори зодрӯзи шоир бо иштироки шоирон, нависандагон ва аҳли адаб баргузор гардида, ба навиштаи «Ховар», иштирокчиён аз нақши шоир «дар ташаккули андешаи миллӣ, тарғиби ватанпарастӣ ва рушди адабиёти муосири тоҷик ёдовар шуданд». Рӯзи 16-уми сентябр дар маркази ноҳияи Айнӣ, дар назди муҷассамаи шоир маҳфили “Шоми Гулназар” баргузор гардид.

Гулназар Келдӣ, ки аз солҳои 1970-ум ба арсаи адабиёт ворид шудааст, муаллифи даҳҳо маҷмӯаи ашъор мебошад. Ӯ то охири умраш як адиби фаъол ва озодандеш буд ва борҳо назарҳои танқидиро дар бораи вазъи иҷтимоиву сиёсӣ ваё шеъру адаб дар Тоҷикистон баён кардааст.

Аз ҷумла, дар як мусоҳибааш бо Радиои Озодӣ соли 2011 дар бораи сабабҳои гӯё беарзиш шудани сухан дар ҷомеа гуфт: «Ҳар вақт, ки мушкилӣ ҳаст, адабиёт пеш намеравад. Чаро дар замони Сомониҳо адабиёт пеш рафт, ин қадар шоиру нависандаҳо ба майдон омаданд, устод Рӯдакӣ пайдо шуд? Чунки замони хуб буд. Замона хуб шавад, адабиёт ҳам хуб мешавад ва мардум ба адабиёт рӯ меоварад."

Гулназар Келдӣ рӯзи 13 августи соли 2020 дар давраи пандемияи короновирус дар синни 75-солагӣ даргузашт.

Иёлоти Муттаҳидаи Амрико ба қатъномаи нави Шӯрои амният дар бораи ҷанг дар Ғазза "вето" гузошт. Ин қатънома талаб мекард, ки дар Ғазза "оташбаси фаврӣ, беқайду шарт ва доимӣ" ҷорӣ шавад ва Исроил ҳама гуна маҳдудият барои вуруди кумакҳои башардӯстонаба ин минтақаро бекор кунад. Ҳамаи 14 узви Шӯрои амният аз ин қатънома пуштибонӣ карданд.

Ин санад баъд аз он таҳия шуд, ки Созмони Милал моҳи август баъди ду соли ҷанг бори аввал дар Навори Ғазза қаҳтӣ эълон кард. Дар қатъномае, ки аз сӯи даҳ узви Шӯрои амният таҳия шуда буд, ҳамчунин талаб мешуд, ки "Ҳамос" ҳамаи гаравгонҳоро бидуни қайду шарт озод кунад. Амрико ва Иттиҳоди Аврупо гуруҳи “Ҳамос”-ро созмони террористӣ медонанд.

Кристин Лассен, сафири Дания дар Созмони Милал гуфт, ин қатънома паёми рӯшане аст, ки Шӯрои Амният аз талошҳо барои барқарории оташбас дар Ғазза, гуруснагӣ дар ин минтақа ва озодии гаравгонҳо даст намекашад.

Намояндаи Исроил дар Созмони милал гуфт, ин қатънома "гаравгонҳоро озод ва ба минтақа субот намеорад".

Сафири Амрико дар Созмони Милал гуфт, кишвараш ин қатъномаро қабул надорад ва вақти он расидааст, ки "Ҳамос" ҳамаи гаравгонҳоро озод карда, таслим шавад.

Пулиси Душанбе аз муҷозоти чор нафар барои рафтан ба назди фолбин хабар додааст. Мақомот мегӯянд, ду нафар аз инҳо духтарони ҷавон ва ду каси дигар занони миёнсол ҳастанд.

Маълум нест, ки онҳо барои чӣ ба назди фолбин рафтаанд. Мақомот гуфтанд, нисбати ин чор нафар бар асоси Кодекси ҳуқуқвайронкуии маъмурӣ санад тартиб додаанд.

Моҳи июли имсол ҳукумати Тоҷикистон ба порлумон пешниҳод кард, ки барои рафтан ба назди фолбин ва ҷодугарҳо ва истифода аз кори онҳо ҷазо таъйин карда шавад.

Дар санаде, ки Вазорати адлия нашр кард, дида мешавад, ки барои рафтан ба назди сеҳрдон, ҷодугар ва фолбин аз 5 то 10 нишондиҳанда барои ҳисобҳо (аз 375 то 750 сомонӣ), ҷарима таъйин шудааст.

Вале Раёсати корҳои дохилии Душанбе дар хабарномае навишт, муштариёни фолбин ва ҷодугарҳо аз 3700 то 4500 сомонӣ ҷарима мешаванд.

Мақомоти Тоҷикистон борҳо ба сокинон ҳушдор додаанд, ки аз рафтан ба назди фолбин ва ҷодугарҳо, худдорӣ кунанд.

Вазорати корҳои дохилии Тоҷикистон соли гузашта хабар дода буд, ки мизоҷони фолбинҳо ба шуъбаҳои ВКД даъват шуда, номашон дар махзанҳои алоҳида бо расмҳояшон гузошта мешавад.

Мақомоти Тоҷикистон давоми як соли ахир маъракаи мубориза бо фолбинон ва ҷодугаронро оғоз кардаанд. Вале пайвандони бархе аз ин боздоштшудаҳо гуфтанд, хешовандони онҳо ҷодугар ё фолбин набуданд, балки танҳо дуохонӣ мекарданд.

Вазирони корҳои дохилии Тоҷикистону Русия мавзӯи шароити муҳоҷирони тоҷикро баррасӣ кардаанд. Ин дидор дар шароите баргузор мешавад, ки муҳоҷирони тоҷик аз мавҷи нави рейдҳои пулис дар Русия шикоят доранд.

Ба иттилои Вазорати корҳои дохилии Тоҷикистон, вохӯрии Рамазон Раҳимзода бо Владимир Колоколтсев 17-уми сентябр дар Чин баргузор шудааст. Ба қавли манбаъ, ду тараф дар бораи "масъалаҳои муҳоҷирати меҳнатӣ, беҳтар намудани шароит ва вазъи ҳуқуқии шаҳрвандони Тоҷикистон дар Русия", сӯҳбат кардаанд.

Аммо ҷузъиёти бештар аз ин вохӯрӣ нашр нашудааст ва барои ҳамин маълум нест, ки ду тараф дар бораи беҳтар кардани вазъи муҳоҷирони тоҷик ба чӣ хулоса расидаанд.

Шикояти муҳоҷирони тоҷик аз рейдҳои пулиси Русия ва кӯмак нагирифтанашон аз сӯи мақомоти Тоҷикистон дар рӯзҳои ахир зиёд шудааст. Пас аз ба анҷом расидани мӯҳлати қонунигардонии муҳоҷирон дар рӯзи 10-уми сентябр, мақомоти Русия ба рейдҳои сартосарии пур аз хушунат даст задаанд.

Пештар мақомоти Русия гуфта буданд, ки беш аз 700 ҳазор муҳоҷир дар ин кишвар санади дуруст барои ҳузур дар ин кишварро надоранд ва агар то 10-уми сентябр санадҳояшон аз нав таҳия нашаванд, аз кишвар ихроҷ мешаванд. Дар фурудгоҳи "Внуково" ҳам гурӯҳе аз муҳоҷирони тоҷикро нагузоштаанд вориди Русия шаванд.

Дар Душанбе дар Маркази мероси хаттии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон чанде пеш маросими муаррифӣ ва тақдими беш аз 2600 нусха китоби электронӣ ба хатти форсӣ баргузор гардид. Нависанда ва ходими илмии ин марказ Наҷмиддин Шоҳинбод дар саҳифаи фейсбукиаш дар ин бора хабари муфассале нашр намуда гуфтааст, ки Китобхонаи электронии адабиёти ҷаҳон ҳоло дар 135 ҳазор муассиса, китобхона, Маркази эроншиносӣ, муассисаи илмии таърих ва шарқшиносӣ маҳфуз аст.

Феҳрист ба ибтикори Насибҷон Амонӣ, узви Иттифоқи рӯзноманигорони Қазоқистон ва Тоҷикистон ва хабарнигори собиқи Радиои Озодӣ дар Алмаато ва инчунин донишманди эронӣ Муҳаммадҷаъфари Шайх Султонӣ таҳия шудааст.

Амонӣ дар суханронии худ гуфтааст, ки “бо дӯсти эрониам Муҳаммадҷаъфари Шайх Султонӣ, ки дар шаҳри Алмаато зиндагӣ мекунад... дар муддати чанд моҳ беш аз 1600 китоби электронӣ ба хати форсӣ ва беш аз 100 китоби гӯё ё савтӣ гирд овардем. Ва қарор кардем, ки ин китобҳоро ба Тоҷикистон биёварему ба Маркази мероси хаттӣ тақдим кунем».

Дар миёни китобҳои тақдимшуда ба хату забони форсӣ, аз ҷумла, асарҳои Гёте “Фауст”, Ҷорҷ Оруэл “1984”, Пабло Неруда “Абадияти як бӯса”, Эҳсон Табарӣ “Абулфазли Байҳақӣ ва ҷомиаи ғазнавӣ”, Бартолт Брехт “Оперо барои бенавоён”, Вилям Шекспир “Отелло”, Чарлз Диккенс “Орзуҳои бузург” ва садҳо китоби дигар мебошанд.

Амонӣ гуфтааст, дар Тоҷикистон «осори классикони ҷаҳон бо хати сириллик кам тарҷумаву чоп шудааст, мо қаблан ва ҳоло ҳам бештар он асарҳоро дар тарҷумаи русӣ ва имрӯз ҳатто ба забони англисӣ мехонем. Табиист, ки ҳангоми тарҷумаи асари нависандаи масалан, англис ё итолиёвӣ... ба забони русӣ дар он тарҷума хоҳу нохоҳ фарҳангу дороиҳои забонӣ, аз ҷумла равону зарбулмасалу мақолҳои русӣ низ нуфуз мекунад. Вале ҳангоми тарҷумаи он асарҳо ба забони форсӣ ба он асарҳо фарҳангу дороиҳои забонии худамон ворид мегардад, ки дар натиҷаи хондани чунин тарҷумаҳои форсии осори бузургони ҷаҳон мо бурди чандҷониба мекунем, яъне ҳам лаззати маънавӣ мегирему ҳам фарҳангу дониши забониамонро ғанӣ месозем ва ҳам сатҳи худшиносиву худогоҳӣ ва ахлоқамонро боло мебарем”.

Барои доираи васеи хонандагон дар Тоҷикистон ва берун аз он китобҳои тақдимшуда ба забони форсиро мешавад тавассути Маркази мероси хаттӣ бо суроғаи merosikhatti@inbox.ru дархост ва истифода намуд.

Александр Лукашенко, раҳбари Беларус гуфт, ки Николай Статкевичи 69-соларо, ки ҳафтаи гузашта дар ҷараёни озодкунии маҳбусони сиёсӣ нахост кишварашро тарк кунад, мақомоти қудратӣ «бурдаанд». Лукашенко дар ин бора рӯзи 17 сентябр дар ҷараёни мулоқот бо тарафдорони ҳукумат изҳори назар кард. Лукашенко гуфт, қарори аз зиндон озод кардани Статкевичро бо сабаби бад будани вазъи саломатии ӯ қабул кард. Ӯ, аз ҷумла, гуфт: «Ин одам дар поёни умраш аст, базудӣ, худо накарда, дар зиндон мемурад. Ба ӯ ин корҳо чӣ даркор? Вай мехоҳад раҳбар бошад». Худи Лукашенко 71-сола аст.

Ин дар ҳолест, ки мақомот дар Беларус бо гузашти як ҳафта аз ҳодисаи нопадидшавии ӯ дар марзи Беларусу Литва макони будубоши Статкевичро шарҳ намедоданд.

Лукашенко дар идома инчунин гуфт:

Статкевич «гӯё ба он ҷо, ба минтақаи ҳоил ворид шуда ба назди литвониҳо рафт. Бачаҳо пурсиданд: «Ту ба Беларус баргаштанӣ ҳастӣ, о туро ба зиндон…» (Статкевич гуфтааст): «Ба зиндон меравам». «Хеле хуб». Ӯро бурданд. Монда намераванд-ку. Ӯ ба ҳар ҳол одами худи мо аст. Яъне шаҳрванди мо. Ба Беларус бурданд. Чаро ӯро хафа кунанд? Агар ӯ хоҳад, ки пешвои оташ задани мошину хонаҳои милисаҳо бошад, бигузор дар он ҷо (дар зиндон) истад, - гуфт Лукашенко. – Каме мубориза бурд, бас аст, хуб, ин ҳам қиссаи дигар аст».

Николай Статкевич соли 2020 номзадии худро барои иштирок дар интихоботи президентӣ пешбарӣ намуд ва то ҳол маҳбуси маъруфтарини сиёсӣ дониста мешавад. Рӯзи 11 сентябр мақомоти Беларус 52 зиндонии сиёсро аз маҳбас озод карданд ва дар миёни онҳо Статкевич ҳам буд. Шоҳидон гуфтанд, ки вақте маҳбусони сиёсиро савори автобус ба самти минтақаи ҳоил дар марз бо Литва интиқол медоданд, ӯ аз дохили автобус берун шуда фирор намуд.

Ба Беларус ӯро одамони ниқобпӯш бурданд. Аз он замон дар борааш ҳеҷ маълумоте дар даст набуд. Ҳоло ҳам маълум нест, ки ӯро дар куҷо нигоҳ медоранд.

Нашрияи мустақили беларусии "Наша Нiва" бо такя ба як «манбаи боварбахш» гуфт, ки Статкевичро ба зиндони шаҳри Глубокое дар вилояти Витебск интиқол доданд. Ӯ дар ҳамин маҳбас мӯҳлати ҷазояшро сипарӣ мекард. Декабри соли 2021 ӯро ба 14 соли зиндон маҳкум карданд.

Ҳамсари Статкевич Марина Адамович дар саҳифааш дар Фейсбук навишт, ки ба зиндони Глубокое рафт, то дар бораи макони будубоши шавҳараш пурсад, вале ба ӯ тасдиқ накарданд, ки ҳамсараш дар ин муассиса қарор дорад. Ин зан гуфт, ки маъмурияти зиндон ба ӯ ваъда дод, ки ба дархосташ дар 15 рӯз ба таври хаттӣ ҷавоб медиҳад.

Департаменти давлатии ИМА барои хоҳишмандони иштирок дар лотереяи ҳақи иқомат дар Амрико ё Гринкорт пардохти ҳатмие дар ҳаҷми 1 долларро ҷорӣ намуд. Огаҳиномае дар ин бора дар сомонаи Реестри федеролии ИМА нашр шудааст. Акнун хоҳишмандони ширкат дар лотерея баробари пур кардани аризаи худ бояд 1 доллар маблағро пардохт кунанд.

То ҳол ин кор бепул анҷом мешуд ва танҳо дар сурати бурд дар лотерея баъдан 330 доллар маблағро ба ҳангоми баррасии парвандаашон пардохт мекарданд. Департменти давлатӣ гуфтааст, ки ин чора барои аз иштирок дар маъракаи пуртарафдор дар сайёра хориҷ кардани шахсони тасодуфӣ мусоидат мекунад. Департаменти давлатӣ тахмин кардааст, ки аз ҳисоби ин пардохтҳо буҷаи давлат соле то 25 миллион доллар фоида мебинад ва шояд шумори аризадиҳандагонро коҳиш диҳад.

Лотереяи Гринкорт ё Корти сабз соли 1990 ҷорӣ шуд ва ҳар сол аз роҳи интихоби тасодуфӣ барои 50 ҳазор нафар ҳақи гирифтани иқомати расмӣ дар ИМА-ро фароҳам мекунад.

Таваҷҷӯҳ ба ин барнома дар миёни сокинони кишварҳои пасошӯравӣ хеле зиёд аст ва Узбекистон бузургтарин омори барандагони лотереяро дар соли ҷорӣ дошта, 5564 нафар посухи мусбат гирифтаанд.

Инчунин Русия, Қирғизистон, Тоҷикистон ва Туркманистон ҳам дар миёни барандагони калони ин лотерея номбар мешаванд. Аз Тоҷикистон имсол наздики се ҳазор нафар барандаи лотерея шуданд.

Эмомалӣ Раҳмон, раиси ҷумҳури Тоҷикистон аз мақомоти расмӣ ва донишмандон хостааст, саршумори чанде аз ҷонварҳои нодир, аз ҷумла, бабри барфӣ, морхӯр ва меши кӯҳӣ ва ё архарро аз нав дақиқ карда, ба ҳукумат гузориш бидиҳанд.

Ӯ ҳангоми суханронӣ дар рӯзи 17-уми август ва дар ҳузури кормандони Кумитаи ҳифзи муҳити зист гуфт, дар Тоҷикистон дар 10 соли охир саршумори ҳайвоноти нодир, аз ҷумла морхӯр аз 1900 ба 6827 сар, Марко Поло аз 20 ҳазор ба 29 ҳазор ва бабри барфӣ аз 350 ба 500 сар афзоиш ёфтааст.

Ин ҷонварони нодир як даҳсола пеш дар вартаи нобудӣ қарор доштанд ва бо мусоидати созмонҳои байналмилалӣ ва талошҳои онҳо барои ҷилавгирӣ аз шикори ғайриқонунӣ, батадриҷ бештар шудаанд.

Морхӯр, аз нодиртарин ва гаронтарин ҷонвари шикорӣ дар Тоҷикистон аст, ки барои шикори як сари он 40 ҳазор доллари амрикоӣ пардохт мешавад. Ҳукумати Тоҷикистон бо тасвиби санаде мавсими шикори тирамоҳӣ дар Тоҷикистонро аз 1-уми сентябр эълон кард.

Имсол барои шикори 20 сар морхӯр, 132 гусфанди кӯҳии архар ё “Марко Поло”, 18 гусфанди бухороӣ ва 10 хирси нохунсафед иҷоза дода шудааст. Тибқи баъзе аз гузоришҳо, шикори ин ҷонварони нодир ва даромади он аз тарафи афроди баландпоя дар ҳукумат назорат мешавад.

Тоҷикистон як ҳайатро барои ширкат дар иҷлосияи 60-уми Шӯрои ҳуқуқи инсони Созмони Милали Муттаҳид ба шаҳри Женеваи Швейтсария фиристодааст.

Бар асоси амри президент Эмомалӣ Раҳмон, Юсуф Раҳмон, дабири Шӯрои амният, Зариф Ализода, ёвари раиси ҷумҳур дар масъалаи ҳуқуқи инсон, ду муовини вазири корҳои дохилӣ, намояндагони Додгоҳи олӣ ва додситонӣ аз номи Тоҷикистон дар ҷаласаҳои Шӯрои ҳуқуқи инсони СММ ширкат мекунанд.

Раиси ҷумҳур дастур додааст, ки маблағи сафари намояндагони Тоҷикистон аз ҳисоби буҷаи кишвар пардохт карда шавад.

Ҷаласаҳои пӯшидаи иҷлосияи 60-уми Шурои ҳуқуқи инсони Созмони Милал аз 17 то 23-юми сентябр дар шаҳри Женева баргузор мешаванд.

Ҳомиёни ҳуқуқ, аз ҷумла Созмони Милал ҳукумати Тоҷикистон барои нақзи озодиҳои шаҳрвандон танқид мекунанд.

Феълан маълум нест, ки намояндагони Тоҷикистон дар ҷаласаҳои Шӯрои ҳуқуқи инсони СММ дар кадом мавзӯъҳо баромад мекунанд.

Дар Қирғизистон рӯзи 17 сентябр машқҳои низомии нирӯҳои кишварҳои узви Созмони паймони амнияти дастаҷамъӣ (СПАД) бо номи “Рубеж-2025” шурӯъ шуд.

Дафтари матбуоти ин созмон гуфтааст, машқҳо дар маркази тамринии назди Иссиқкӯл барпо шуда, ривояти он мубориза бо гуруҳҳои мусаллаҳи ба хоки кишварҳои узв воридшуда мебошад. Дар ин машқҳо воҳидҳои низомии Қазоқистон, Қирғизистон, Русия, Тоҷикистон ва ҳам гуруҳҳои ҳарбии ситоди муштарак ва котиботи СПАД иштирок мекунанд.

Дар хабари Интерфакс омадааст, ки шумори асосии низомиёни иштирокдори машқҳоро ҳарбиёни пойгоҳи 201-уми Русия ташкил медиҳанд, ки дар хоки Тоҷикистон ҷойгир шудаанд. Дар машқҳо 1200 нафар ва 500 адад техникаи ҳарбӣ, аз ҷумла, техникаи махсус, ҳавопаймо ва чархболҳо истифода мешаванд.

Дар маросими ифтитоҳи машқҳои низомӣ Имонгали Тосмагамбетов, дабири кулли СПАД гуфт, «ҳоло хатари асосӣ ин эҳтимоли ба самти Осиёи Марказӣ аз қаламрави Ховари Миёна кӯчидани гуруҳҳои тундрави ифротгаро мебошад”. Ӯ ҷузъиёти аз ин бештар надод.

СПАД як созмони ҳарбии минтақаӣ аст, ки соли 1992 бо иштироки ҷумҳуриҳои пешини шӯравӣ таъсис шуд, вале дар солҳои баъдӣ аз узвияти он чандин кишвар, аз ҷумла Узбекистону Гурҷистон берун шуданд.

Дар шаҳри Прагаи Чехия ҳафтаи гузашта дар як вақт беш аз чил корманди як идораи полис бо нишонаҳои исҳол ё шикамдард ба духтур муроҷиат кардаанд. Сомонаи чехии iDNES рӯзи 17 сентябр навишт, ки ҳодиса ҳафтаи гузашта дар идораи полиси маҳаллаи Летна рух дод.

Таҳқиқ шурӯъ шудааст, вале фарзияи аввалия ин аст, ки эҳтимолан бемории ходимони полис хусусияти вирусӣ дорад. Ҳанӯз манбаи сироят маълум карда нашудааст, вале барои пешгирӣ аз ҳама гуна эҳтимоли бадтар шудани вазъ барои як муддат ошхонаи умумӣ ва буфети бинои идораи полис баста шуд.

Ҳана Мала, як намояндаи ин идораи полис ба нашрия гуфтааст: “44 корманд бо нишонаҳои сабуки шикамравӣ шикоят карданд. Таҳқиқоти микробиологӣ вуҷуди хусусиятҳои бактериологии бемориро тасдиқ накард. Инчунин ВКД ба ҳайси идораи таъмини амнияти ҷамъиятӣ таҳқиқи эпидемиологиро ба роҳ мондааст”.

Ӯ гуфт, ки тафтиши ошхонаву буфет ҳеҷ мушкилеро ошкор накард ва баъди анҷоми таҳқиқ ин ду муассисаи хӯроки умумӣ аз рӯзи сешанбе дубора корро аз сар гирифтанд. Мала гуфт, баъди он ҳодиса дигар шикояте дар бораи бад шудани саломатии ходимони идораи полис дарёфт нашудааст.