Зеленский, ки дар кӯча, дар назди қасри президенти Украина гап мезад, дар як паёми видеоӣ гуфт: «Ба хабарҳои сохта бовар накунед… Ман ҳаминҷоям, мо силоҳро ба замин намегузорем. Мо кишварамон, ҳақиқат, сарзамин, фарзандони худро дифоъ мекунем, ҳамаи ҳаминро дифоъ мекунем. Ман мехостам ҳаминро ба шумо бигӯям». Ин навор дар саҳифаи Twitter-и Зеленский нашр шуд.

Не вірте фейкам. pic.twitter.com/wiLqmCuz1p

— Володимир Зеленський (@ZelenskyyUa) February 26, 2022

Аз ин пеш Зеленский аз ҳамватанонаш хост, ки зидди ҳамлае бархезанд, ки шояд ояндаи кишварашонро муайян кунад. Ӯ пешниҳоди Амрикоро барои эвакуатсия ё берун рафтан аз кишвар рад карда гуфт: “Ҷанг дар ин ҷо аст”.

Баъди ҳамлаҳои ҳавоӣ ба шаҳру пойгоҳҳои низомии Украина, нерӯҳои ишғолгари Русия субҳи 26-уми феврал, тибқи хабарҳо, аз ҳар тараф ба дохилтари шаҳри Киев ворид мешаванд. Як шоҳид дар сӯҳбат бо хабаргузории Рейтерс аз мушакборони канораҳои шаҳр хабар дод.

Дмитро Кулеба, вазири корҳои хориҷии Украина аксе дар Twitter нашр карда хонаи баландошёнаи осебдида аз ҳамлаи мушакиро дар маркази шаҳри Киев намоиш дод. Ӯ менависад: “Киев, ин шаҳри бошукуҳ ва осоиштаи мо, шаби дигаре аз ҳамлаҳои нерӯҳои хушкигарди Русия ва мушакҳо эмин монд. Яке аз онҳо ба як манзили истиқоматӣ дар Киев бархӯрдааст. Ман аз ҷаҳон талаб мекунам: Русияро пурра дар инзиво гузоред, сафирҳоро берун кунед, эмбаргои нафтӣ ҷорӣ кунед, иқтисодашро хароб кунед. Пеши роҳи ҷинояткорони ҷангии Русияро бигиред!”

Stop Russian war criminals! pic.twitter.com/c3ia46Ctjq

— Dmytro Kuleba (@DmytroKuleba) February 26, 2022

Чанде баъд навори видеоии саҳнаи ҳамлаи мушакӣ ба манзили истиқоматӣ нашр шуд.

Video of the moment that the missile hit the high-rise in Kyiv, #Ukraine. pic.twitter.com/uhFmrGCte2

— Global: MilitaryInfo (@Global_Mil_Info) February 26, 2022

Як мушовири Вазорати корҳои дохилии Украина гуфт, ки дар ин ҳамла ҳеч нафаре кушта нашудааст. Ба гуфтаи як ходими идораи ёрии таъҷилӣ, касе кушта нашудааст, вале шаш нафар маҷрӯҳ гаштаанд. Антон Герашенко инчунин гуфт, иддаои Русияро, ки нӯё неруҳояш ба муассисаҳои осоишта зарба намезананд, дурӯғ номид. Ба гуфтаи ӯ, дастикам 40 макони ғайринизомӣ ҳадаф қарор гирифт ва нерӯҳои Русия биноҳои истиқоматиро низ тирборон мекунанд.

Мақомоти Украина гуфтанд, ки нерӯҳои Русия аз баҳри Сиёҳ ба шаҳрҳои Суми, Полтава ва Мариупол мушакҳои болдор партоб кардаанд ва дар наздикии шаҳри ҷанубии Мариупол даргириҳои шадид идома доранд.

Субҳи 26 феврал низомиёни украинӣ гуфтанд, ки як ҳавопаймои низомии онҳо ҳавопаймои дуюми русии навъи "ИЛ-76"-ро сарнагун кард. Ин ҳавопаймои ҳарбии боркаш мебошад. Ду мақоми амрикоие, ки аз вазъ дар Украина иттилои дасти аввал мегиранд, гуфтанд, ки як ҳавопаймои низомии русӣ дар наздикии Белая Серков, дар 85-километрии ҷануби Киев суқут дода шуд.

Рӯзи 25-уми феврал низомиёни украинӣ гуфтанд, ки дар 50-километрии ҷануби Киев дар наздикии шаҳри Василков ҳавопаймои навъи "ИЛ-76"-ро, ки неруҳои ҳавобурд ё десантро интиқол медод, сарнагун карданд. Тарафи Русия инро шарҳ надод ва феълан имкони тасдиқ кардани ин хабар вуҷуд надорад.

Хабаргузории Интерфакс гуфт, ки ҳарбиёни Русия нерӯгоҳи барқи обии шаҳри Киевро гирифтанд, вале Михайло Подоляк, мушовири дафтари президенти Украина гуфт, ки вазъият дар Киев ва канораҳои он таҳти назорати ҳарбиёни украин мебошад.

Подоляк гуфт, “дар дохили шаҳр бархе гурӯҳҳои вайронкору ҷосус ошкор шудаанд, полис ва нерӯҳои худдифоъ ба таври муассир алайҳи онҳо кор мекунанд”.

Мақомоти дифоии амрикоӣ бовар доранд, ки ҳуҷуми нерӯҳои Русия бо муқовимати сахте рӯбарӯ шудааст ва ба ҳамин хотир суръати ҳаракаташ костааст, вале ҳама чиз метвонад зуд дигар шавад. Дар се рӯзи ҷанг, ба қавли низомиёни украин, онҳо тавонистанд 14 ҳавопаймо, 8 чархбол, 102 тонк, 536 мошини низомӣ ва инчунин 3 ҳазор низомии русро нобуд кунанд. Дар ин бора дар як изҳороташ рӯзи 26 феврал вазорати дифои Украина дар шабакаҳои иҷтимоӣ хабар дод. Вале санҷиш ва тасдиқи ин хабар номумкин аст.

pic.twitter.com/NTpd6WvXTL

— OSINTtechnical (@Osinttechnical) February 26, 2022

Русия ҳеҷ оморе дар бораи талафот нашр намекунад. Вазири беҳдошти Украина Виктор Ляшко рӯзи 26 феврал гуфт, ки дар паи ҳуҷуми нирӯҳои Русия ба Украина 198 украинӣ кушта ва зиёда аз ҳазор нафар захмӣ шудаанд. Вай шарҳ надод, ки чӣ шуморе аз онҳо ҳарбиён будаанд. Идораи паноҳандагони СММ гуфт, то рӯзи шанбе 120 ҳазор паноҳҷӯи украинӣ кишварро тарк кардаанд.

Келли Клементс, муовини раиси Комиссари Олии СММ оид ба паноҳандагон дар сӯҳбат бо CNN гуфт, ки эҳтимолан вазъ аз ин бадтар шавад. Ӯ гуфт, “ҳоло мо мебинем, ки беш аз 120 ҳазор нафар ба ҳамаи кишварҳои ҳамсоя рафтаанд. Ин мардумро ҷомеаву ҳукуматҳои маҳаллӣ ба дараҷаи олӣ қабул мекунанд. Вале ҳодиса босуръат тағйир меёбад”.

Аксар паноҳҷӯён ба самти Полшаву Молдова мераванд, вале инчунин Руминия, Словакия ва Венгрия ҳам ба макони қабули паноҳандагони украинӣ табдил шудаанд.

Президенти Фаронса Эммануэл Макрон гуфт, ки “ҷанг дарозмуддат” хоҳад шуд ва пешбинӣ кард, ки ҳуҷуми Русия ба Украина барои аврупоиҳо паёмадҳои сангине хоҳад дошт. Макрон, ки рӯзи 26 феврал дар як намоишгоҳи кишоварзии шаҳри Париж сӯҳбат мекард, дар муроҷиат ба кишоварзони кишвараш гуфт, ки дар натиҷаи ҷанги Русия дар Украина нархҳо – аз май сар карда то меваву сабзавот ва баҳои содироти маҳсулот ва нархи энержӣ осеб мебинанд.

Кишварҳои ғарбӣ нисбати Русия як бастаи калони таҳримҳо ҷорӣ карданд, чандин бонкро ба феҳристи сиёҳ ворид ва содироти фанновариҳоро манъ намуданд. Вале ба таҳрими низоми бонкии SWIFT, ки дар муомилаҳои пулии байналмилалӣ роиҷ аст, нарафтанд.

ИМА дар қарори 25-уми февралаш Путин, вазири корҳои хориҷӣ Сергей Лавров, вазири дифоъ Сергей Шойгу ва сарфармондеҳи ситоди кул Валерий Герасимовро таҳрим кард. Иттиҳоди Аврупо, Бритониё ва Канада ҳама гуна дороиҳои Путину Лавровро дар қаламрави худ масдуд карданд.

Шоми 25-уми феврал президенти ИМА Ҷо Байден санадеро имзо кард, ки 500 миллион доллар ёрии изтирории низомӣ ба ҳукумати Украинаро пешбинӣ мекунад. Вале маълум нест, ки ин кӯмакҳо кай вориди Украина мешаванд.

Аксар бозори саҳҳом дар вокуниш ба таҳаввулоти ахир баҳои эътимод ба Русияро ба сатҳи поин фароварданд.

Дар ҷаласаи Шӯрои амнияти СММ Русия нагузошт қатъномаи маҳкумкунандаи ҳуҷум ба Украина қабул шавад. 11 кишвар ба тарафдории қабули қатънома овоз доданд, вале Чину Ҳинд ва Имороти Муттаҳидаи Арабӣ аз овоздиҳӣ худдорӣ намуданд.

Дар ҳамин ҳол сухангӯи Зеленский гуфт, ки соатҳои наздик Украина ва Русия замону макони ташкили муколамаро баррасӣ мекунанд. Кремлин чанде пештар пешниҳод кард, ки мулоқот дар шаҳри Минск, пойтахти Беларус барпо шавад. Украина Варшаваро интихоб намуд ва ин чиз, ба қавли сухангӯи президенти Русия Дмитрий Песков боиси “танаффус” дар тамосҳо шуд.

Сухангӯи Зеленский – Сергей Никифоров дар Фейсбукаш навишт, ки “Украина ба музокирот дар бораи оташбас ва сулҳ омода мебошад”. Ӯ гуфт, “мо ба пешниҳоди президенти Федератсияи Русия омода ҳастем”.

Нед Прайс, сухангӯи департаменти давлатии ИМА гуфт, ки пешниҳоди Русия талоши барпо кардани дипломатияи “зери мили туфанг” аст ва муҳимтарин чиз барои муколамаҳо ин аст, ки низомиёни Путин бомбафкании Украинаро хотима диҳанд.

Субҳи 25-уми феврал Путин аз низомиёни Украина хост, ки таслим шаванд. Ӯ гуфт: “Барои мо осонтар аст, ки назар ба як гурӯҳи нашъаманду неонасистҳое, ки дар Киев нишаста, ҳамаи мардуми украинро гаравгон гирифтаанд, бо шумо муколама кунем”. Иттиҳомоти бедалели Путин бори дигар ба он ишора мекунад, ки ҳадафи ниҳоии ӯ сарнагун кардани ҳукумати ба таври демократӣ интихобшудаи Зеленский мебошад.

Шабнам Одиназода, сокини деҳаи Косатароши шаҳри Панҷакент, мегӯяд, бародари 25-солааш Лоиқ Одиназода моҳи декабри соли 2023 аз тарафи Русия ба ҷанги зидди Украина бурда шуда, аз он замон то ҳоло беному нишон аст. "На мурда буданашро мегӯянд, на зинда буданашро," -- шикоят кард ӯ рӯзи 14-уми декабр дар суҳбат бо Радиои Озодӣ.

Мақомоти Тоҷикистон дар бораи бедарак шудани ин зодаи ҷумҳурӣ ҳарфе намегӯянд. Ҷониби Русия низ хабаре надодааст. Ҷустуҷӯйи мо нишон дод, ки номи Лоиқ Одиназода дар "Феҳрасти зархаридон аз Тоҷикистон" нест. Ин рӯйхатро Барномаи давлатии "Зистан мехоҳам" дар Украина таҳия кардааст ва номи садҳо зодаи Тоҷикистонро дар бар мегирад.

Шабнам Одиназода мегӯяд, ҳоло дар Маскав аст ва мунтазири посухи мақомоти Русия. Ҳарчанд, ба гуфтааш, намунаи ДНК ҳам супорид, талошҳои ӯ барои ёфтани бародараш то ин дам бенатиҷа будаанд.

Ба нақли ин сокини Панҷакент, бародараш Лоиқ Одиназода ду сол қабл бар асоси ваъдаи мақомоти Русия, ки "баъди хидмат дар артиши он кишвар зуд соҳиби шаҳрвандӣ ва шиносномаи русӣ хоҳад шуд", ба ҷанги зидди Украина рафтааст.

"Ният дошт, ки дар Маскав бо зане ақди никоҳ бандад. Мақомоти Русия гуфтаанд, агар ба ҷанг равӣ, ҳам шаҳрвандӣ мегирӣ ва ҳам метавонӣ издивоҷ кунӣ. Вай розӣ шуда, 20-уми декабри соли 2023 ба ҷанг рафтааст. Дар рӯзҳои аввал ду дафъа телефонӣ гап задем. Тамом. То имрӯз даракаш нест," – гуфт хоҳари Лоиқ Одиназода.

Мусоҳиби мо афзуд, падару модараш барвақт фавтидаанд ва ин ҳолат бародарашро маҷбур кард, ки пас аз хатми мактаби миёна дар ҷустуҷӯйи кору маоши хуб ба Русия равад ва акнун беному нишон аст. "Дар ҳар сурат, то замони маълум шудани зинда ё мурда будани бародарам дар Маскав мемонам," – гуфт Шабнам Одиназода.

Бо вуҷуди гузоришҳои батакрор дар бораи ҳузури зодагони Тоҷикистон дар ҷанги Русия дар Украина ва куштаву захмӣ шудан ва асир уфтодани теъдоде аз онҳо, мақомот дар Душанбе ягон иттилоъ намедиҳанд. Биноан, шумораи дақиқи онҳо маълум нест.

Барномаи давлатии "Зистан мехоҳам" дар Украина дар се рӯйхат номи тақрибан ду ҳазор зодаи Тоҷикистонро ҷамъ овардааст, ки аз тарафи Русия дар ҷанг ширкат карда, қисме аз онҳо кушта шудаанд.

Муаллифони ҳамин рӯйхат пешниҳоди шаҳрвандии Русия ва тақдими миллионҳо рублро аз тарзҳои ҷалби шаҳрвандони Осиёи Марказӣ, аз ҷумла Тоҷикистон ба артиши Русия номидаанд. Ба гуфтаи онҳо, "саркашҳоро, то замоне ки қарордодро имзо накунанд, мезананд ва ё бо ҳукми зиндон метарсонанд."

"Русия шаҳрвандони Тоҷикистон ва кишварҳои дигари Осиёи Марказиро амалан ба куштан мефиристад. Ҳеч кас онҳоро сарбоз эътироф намекунад, ки бояд муҳофизат карда шаванд," – гуфтаанд муаллифони тарҳи "Зистан мехоҳам".

Қонунҳои Тоҷикистон низ барои иштирок дар ҷанги бегона ҷазои сангинро пешбинӣ мекунанд, вале дар тақрибан чаҳор сол ҳеч додгоҳ дар кишвар ягон ширкатдори ҷанги Украинаро муҳокима накардааст.

Як шаҳрванди дигари Тоҷикистон, ки дар Русия зиндонӣ ва ба қавли пайвандонаш ним сол боз бедарак буд, дар ҷанги зидди Украина кушта шудааст. Ҷасад ё пайкари Алӣ Забурзодаи 39-соларо рӯзи 7-уми декабри имсол аз Русия ба Душанбе оварда, дар зодгоҳаш, деҳаи Махшевади ноҳияи Айнӣ, дафн карданд.

Пайвандонаш дар бораи чӣ гуна ба ҷанги зидди Украина рафтани ӯ ошкоро ва ботафсил суҳбат накарданд, чун ба гуфтаашон “ин кор метавонад монеи гирифтани ҷубронпулӣ аз Русия шавад”.

Ҷустуҷӯйи Радиои Озодӣ нишон дод, ки Алӣ Забурзода дар соли 2022 бо иттиҳоми қочоқи маводи мухаддир дар вилояти Челябински Русия боздошт шудааст. Дар бораи ҳукми зиндони ӯ дар манобеи боз маълумот нест.

Ба иттилои дарёфтӣ, Алӣ Забурзода қаблан Сафаралӣ ном дошт ва баъди як бор ихроҷ шудан аз Русия номашро ба Алӣ тағйир дод. Яке аз ҳамдеҳагонаш рӯзи 10-уми декабр ба Радиои Озодӣ гуфт, вай давоми қариб даҳ соли охир дар Русия кору зиндагӣ мекард. Ҳамсар ва як писари Алӣ Забурзода дар деҳаи Махшевад будаанд. Писараш 14-сола аст.

Номи Забурзода дар рӯйхати тоҷикистониҳое ҳаст, ки дар ҷанги Русия алайҳи Украина кушта шудаанд. Ин рӯйхат аз сӯи тарҳи "Зистан мехоҳам" дар Украина таҳия шуда, моҳи сентябри имсол нашр гашт. Дар феҳрист омадааст, Алӣ Забурзода дар ҳайати дастаи тирандозӣ ҷанг мекард ва 17-уми июни соли 2025 кушта шуд.

Ба гуфтаи як сокини деҳаи Махшевади ноҳияи Айнӣ, ба наздикони Алӣ Забурзода иҷозаи дидани ҷасадро надодаанд. Гуфта мешавад, ҷасади мардро аз рӯи ташхиси ДНК муайян кардаанд.

Ин ягона мавриди кушта шудани шаҳрвандони Тоҷикистон дар ҷанги Русия алайҳи Украина нест. Давоми се соли охир пайкари чанд тоҷикистониро аз Украина ба Тоҷикистон оварданд.

Дар ҳоли ҳозир шумори дақиқи тоҷиқоне, ки аз тарафи Русия дар ҷанги зидди Украина иштирок доранд, нашр намешавад. Мақомоти Тоҷикистон мегӯянд, чунин рӯйхат нест ва касеро ҳам барои ширкат дар ҷанги Русия алайҳи Украина ба ҷавобгарӣ накашидаанд.

Тарҳи давлатии "Зистан мехоҳам" дар Украина моҳи майи соли ҷорӣ номи 931 зодаи Тоҷикистонро нашр кард, ки аз ҷониби Русия дар ҷанги зидди ин кишвар иштирок доранд. Ҳамин тарҳ дар моҳи сентябр рӯйхати боз 446 зодаи Тоҷикистонро нашр кард, ки дар ҷанги Украина кушта шудаанд.

Ҷаҳонгир Пӯлодов, як шаҳрванди Тоҷикистон, дар ҷанги Русия алайҳи Украина бедарак шудааст.

Ба гуфтаи наздиконаш, мақомоти Русия Ҷаҳонгири 32-соларо ҳангоми адои ҷазо дар муассисаи ислоҳии вилояти Владимир ба артиш бурда, аз онҷо ба ҷанг фиристодаанд.

Манучеҳр Пӯлодов, бародари Ҷаҳонгир, ба телевизиони "Настояшее Время", як тарҳи Радиои Озодӣ, гуфт, "ман ба фармондеҳаш занг задам, гуфтанд, ки ҳеч ёрие карда наметавонем. Ягон маълумот надорем. Ба Вазорати мудофиаи Русия занг задам. Онҳо ҳам гуфтанд, ки бе ному нишон шудааст".

Мусоҳиби мо нақл кард, ки то поёни муҳлати ҷазои бародараш ҳамагӣ се моҳ монда буд ва ӯ мебоист моҳи октябр озод мешуд. Аммо дар охири моҳи июл Ҷаҳонгир ба онҳо занг зада, хабар додааст, ки маҷбур шуд, шартномаро имзо кунад. Манучеҳр Пӯлодов бовар дорад, ки бародарашро маҷбурӣ ва зери шиканҷа ба ҷанг бурдаанд. Ӯ мегӯяд, дар яке аз тамосҳо Ҷаҳонгир ашки чашмашро дошта натавониста, ба ин кор иқрор гаштааст.

Дар яке аз паёмҳои видеоиаш Ҷаҳонгир Пулодов гуфтааст, дар як машқгоҳ (полигон) қарор дорад ва тамос дар ин ҷо мушкил аст: "Субҳ, соати 4, баромадем, то ҳол роҳ меравем. Гуфтанд, шояд соатҳои 12 ба хона баргардем. Ҳамин тавр дар полигон саргардонем. Дар ин ҷо иртибот хеле бад аст, бародар. Ту менависӣ-менависӣ, аммо ман ҷавоб дода наметавонам, чун дар полигон тамос қатъ мешавад. Ба болои теппа мебароем - каме меояд, поён мефароем - тамоман нопадид мешавад. Ҳамин хел вазъ".

Гузориши видеоӣ дар инҷост:

Дар паёми охирини видеоӣ ӯ ба бародараш хабар додааст, ки рӯзҳои наздик онҳоро ба ҷанг ворид мекунанд: "Бародар, ман ба ту нисфирӯзӣ хабар медиҳам. Эҳтимол 9 ё 10-ум фиристанд. Хулоса, ҳеч кас чизеро намедонад, ман ба ту баъд аниқ мегӯям. Ҳозир мо мегардем, ҳамин кору вазифаҳои навро меомӯзем…"

Ба гуфтаи Манучеҳр, бародараш ба қисми низомии 11-740 фиристода шуда буд, ки ба бригадаи мотопиёдагардии 164-ум тааллуқ дорад. Кори ин қисм ҳамла будааст. Бародари Ҷаҳонгир ҳадс мезанад, ки шояд вай дар ҷанг захмӣ шуда бошад, зеро ҳамаи талошҳояш барои дарёфти маълумот нисбат ба ӯ бенатиҷа будаанд.

Манучеҳр Пулодов гуфт: "Ҳамхидматҳояш мегӯянд, панҷ нафари онҳоро барои вазифа равон карда буданд, чор ҳамхидматаш баргаштанд, ҳамаи онҳо тоҷик будаанд. Ба ман нақл карданд, ки гуё ба Ҷаҳонгир дрон (паҳпод) ҳамла кардааст. Ӯ афтидаасту ҳамхидматаш ратсияи ӯро гирифтаст. Баъд аз чанд рӯз онҳо ба ҷойи ҳодиса баргашта диданд, ки на ҷасаду на устухоне аз вай намонда буд.

Шумори дақиқи тоҷикистониёне, ки аз тарафи Русия дар ҷанги зидди Украина иштирок мекунанд, нашр намешавад. Ҳабибулло Воҳидзода, Додситони кулли Тоҷикистон, дар моҳи август гуфта буд, ки чунин омор "мавҷуд нест".

Вале тарҳи давлатии "Зистан мехоҳам" дар Украина моҳи майи соли ҷорӣ номи 931 зодаи Тоҷикистонро нашр кард, ки аз ҷониби Русия дар ҷанги зидди ин кишвар иштирок доранд.

Ҳамин тарҳ дар моҳи сентябр рӯйхати 446 зодаи Тоҷикистонро нашр кард, ки дар ҷанги Украина кушта шудаанд. Бо вуҷуди он ки ширкат дар ҷангҳои бегона дар Тоҷикистон ҷазо дорад, то ҳол дар ин робита ягон парвандаи ҷиноӣ боз нашудааст.

Владимир Зеленский, раисҷумҳури Украина, мегӯяд, кишвараш ягон порча аз қаламрави худро ба Русия намедиҳад ва барои ҳамин аст, ки мубориза мебарад. Ӯ рӯзи 8-уми декабр ба хабарнигорон гуфт, на Қонуни асосӣ ва на қонунҳои байнулмилалӣ ба Украина иҷоза намедиҳанд, аз қаламрави худ даст кашад.

Рӯзи душанбе нахуствазири Бритониё мизбони раҳбарони чанд кишвари аврупоӣ ва ҳам Владимир Зеленский, раисҷумҳури Украина буд. Нишасти онҳо дар ҳоле баргузор шуд, ки Амрико фишорро ба Украина афзоиш додааст, то тарҳи созиши сулҳ бо Русияро бипазирад.

Кейр Стармер, нахуствазири Бритониё бо ҳамтоёни худ аз Олмону Фаронса ва Украина тарҳи пешниҳодии Амрикоро баррасӣ карданд. Бар асоси он Украина бояд аз баҳри қаламравҳои ишғолшудааш гузарад. Тарҳи Амрико, ки моҳи гузашта ба расонаҳо роҳ ёфт, раҳбарони аврупоиро нигарон кард, зеро ба қавли онҳо талаботи зиёди Русияро фаро гирифта буд.

Кейр Стармер гуфт: "Мо дар канори Украина ҳастем. Агар қарор аст, оташбасе шавад, бояд одилона ва пойдор бошад."

Владимир Зеленский таъкид кард, ки Украина, Аврупо ва Амрико бояд муттаҳид бошанд, то ба ҷанг поён диҳанд: "...Ба андешаи ман, ваҳдат миёни Аврупо ва Украина ва ҳамчунин иттиҳод миёни Аврупо, Украина ва Амрико бисёр муҳим аст, чун бидуни амрикоиҳо мо аз уҳдааш намебароем."

Фридрих Мертс, садри аъзами Олмон, гуфт, пешниҳоди Амрико комил нест ва сарнавишти Украина ва Аврупо дар хатар аст: "Мо ҳама медонем, ки сарнавишти ин кишвар сарнавишти Аврупост. Барои ҳамин, инҷо ҳастем. Ман ба баъзе ҷузъиёти санадҳое, ки аз ҷониби Амрико меоянд, бо шубҳа менигарам, аммо мо бояд дар бораи онҳо суҳбат кунем."

Ин шубҳаву гумонҳо на танҳо дар Аврупо, балки дар хатти ҷабҳа дар Донетск низ садо медиҳанд.

Дар шаҳри Константиновка сарбозони украинӣ аз зери тӯрҳои зидди паҳпод ба сӯи вайронаҳо ҳаракат мекунанд, то аз назари паҳподҳои русӣ пинҳон монанд. Дмитро, сарбози 32-сола, мегӯяд: "Талабот таврест, ки гӯё мо таҷовузро оғоз карда бошем, на Русия."

Украина айни замон яке аз душвортарин марҳилаҳои ҷанги тақрибан чаҳорсоларо паси сар мекунад. Нерӯҳои рус дар шарқ батадриҷ пеш мераванд. Шаҳру навоҳии Украина нерӯи барқи дуруст надоранд, зеро зербунёдҳои энергетикӣ пайваста зери ҳамлаҳои Русияанд.

Мақомоти амрикоӣ гуфтанд, ки ба созиши сулҳ наздик шудаанд. Аммо то ҳол нишонаи каме вуҷуд дорад, ки Украина ё Русия омодаи имзои созишномаи пешниҳодии ҳукумати Трамп бошанд.

Яке аз хостаҳои асосии Киев ин аст, ки ҳаргуна сулҳ бо Русия бояд кафолатҳои амниятии Ғарбро дар бар гирад, то Маскавро аз ҳамлаи дубора боздорад. Вашингтон ин талабро рад кардааст.

Дмитро мегӯяд: "Фикр мекунам, онҳо намеистанд. Кафолатҳои амниятӣ дар солҳои 1990 дода шуд. Русия ба мо кафолат дода буд. Агар агар мо ақибнишинӣ кунем, онҳо қаламравҳои бештару бештарро ишғол мекунанд."

Константиновка тақрибан дар 50-километрии шимолу шарқи Покровск ҷойгир аст, ки Русия ҳафтаи гузашта гуфт, ки онро пурра ишғол намудааст. Украина мегӯяд, қисмати шимолии шаҳрро ҳанӯз дар ихтиёр дорад.

Дмитро гуфт, қасд надорад бидуни ҷанг таслим шавад. "Барои ман ҳар ваҷаб хоки ватан муҳим аст. Ва мо нақша надорем, ки онро ба осонӣ аз даст диҳем."

Гузориши видеоиро дар инҷо бинед:

Раисҷумҳури Украина гуфт, музокирот бо раҳбарони Бритониё, Олмон ва Фаронса дар Лондон "созанда" буд ва афзуд, ки пешниҳодҳои тарҳи сулҳ дар ҳоли ниҳоӣ шудан аст ва рӯзи сешанбе онро ба ҷониби Амрико хоҳанд фиристод.

Владимир Зеленский рӯзи 8-уми декабр, ки барои мулоқот бо раҳбарони НАТО ва Иттиҳоди Аврупо аз Лондон ба Брюссел парвоз мекард, гуфт, "фикр мекунам, ин тарҳ фардо ё тақрибан вақти аср омода хоҳад шуд. Фикр мекунам, дубора онро баррасӣ хоҳем кард ва барои Амрико хоҳем фиристод".

Ӯ афзуд, "пешниҳодҳои нав дар бораи чигунагии поён додан ба ҷанг шомили 20 нукта аст, аммо ҳанӯз ҳеч мусолиҳае бар сари қаламрав сурат нагирифтааст".

Ба гуфтаи Зеленский, Киев дар ҳеч тавофуқе бо ҳадафи поён додан ба ҳамлаи тақрибан чаҳорсолаи Маскав ҳеч ҳаққи қонунӣ ё ахлоқӣ барои вогузор кардани сарзамин ба Русия надорад.

"Оё мо вогузории сарзаминҳоро дар назар дорем? Мо тибқи қонуни Украина, Қонуни асосии худ ва қонунҳои байнулмилалӣ ҳеч ҳаққи қонунӣ барои ин кор надорем. Ҳаққи ахлоқӣ ҳам надорем," -- илова кард вай.

Владимир Зеленский рӯзи душанбе бо Эммануэл Макрон - раисҷумҳури Фаронса, Кир Стармер - нахуствазири Бритониё ва Фридрих Мертс - садри аъзами Олмон дидор ва гуфтугӯ кард.

Нахуствазири Бритониё дар ин дидор таъкид кард, ки кишвараш "дар паҳлӯи Украина меистад ва агар қарор бошад оташбасе барқарор шавад, бояд одилона ва давомдор бошад".

Эммануэл Макрон ва Фридрих Мертс ҳам бар уҳдадориашон нисбат ба тарҳе ҷиддӣ ва воқеӣ барои сулҳ таъкид карданд.

Ба гуфтаи як манбаъ дар дохили ҳукумати Бритониё, шеваи истифода аз дороиҳои бандмондаи Русия барои кӯмак ба Украина, аз ҷумлаи мавзуъҳои мавриди баҳс миёни ин раҳбарон дар Лондон буд.

Пештар раҳбарони Эстония, Финландия, Ирландия, Латвия, Литва, Лаҳистон ва Шветсия хоҳони иқдоми сареи Иттиҳоди Аврупо дар заминаи таҳияи тарҳе барои истифода аз дороиҳои бандмондаи Русия барои ёрии молӣ ба Украина шуда буданд.

Ин дидор дар ҳоле сурат гирифт, ки Доналд Трамп, президенти Амрико аз Владимир Зеленский интиқод кард ва ӯро муттаҳам намуд, ки ҳанӯз ҳатто тарҳи Вашингтонро барои поёни ҷанг "нахондааст".

Тарҳи ибтидоии Амрико барои поён додан ба ҷанг, ки аз оғоз баҳсбарангез буд, шомили вогузории баъзе аз минтақаҳои ишғолшуда ба Русия дар баробари замонатҳои амниятии норӯшан барои Украина аст.

Алишер Саидов, сокини 43-солаи шаҳри Ваҳдати Тоҷикистон, ки ба қавли пайвандонаш ҳамагӣ чаҳор моҳ пеш ба муҳоҷирати корӣ ба Русия рафта буд, дар ҷанги зидди Украина кушта шудааст.

Бародараш, Рустам Саидов, рӯзи 4-уми декабр ба Радиои Озодӣ гуфт, хабари марги Алишерро дар охири моҳи ноябр аз як қисми низомӣ дар Ростови лаби Дон гирифтанд, вале намедонанд “ӯ кай ва чӣ гуна ба ҷанг рафт”.

“Бори охир рӯзи 19-уми ноябр телефонӣ гап задем. Нагуфта буд, ки дар Украина аст. Мо ҳам фикр мекардем, дар Ростови лаби Дон аст ва машғули кори худ. Пас аз ду рӯз телефонаш қатъ шуд, занг зада натавонистем. Мегӯянд, дар ҷанг кушта шудааст,” – афзуд ӯ.

Мусоҳиби Радиои Озодӣ гуфт, ба иттилои дарёфтии онҳо, ҳуҷҷати иқомати бародараш дар Русия пурра набудааст ва “эҳтимол сабаби ба ҷанг бурда шуданаш ҳамин бошад”. Вай шаҳрвандии Русияро надоштааст. Мақомоти Русия ва Тоҷикистон чунин мавридҳоро шарҳ намедиҳанд.

Ба нақли Рустам Саидов, бародараш чаҳор фарзанд дорад ва ҳамагӣ чаҳор моҳ пеш барои кор ба Ростови лаби Дон дар Русия рафта буд: “Дарвозаҳои оҳанин месохт. Ҳоло ба мо хабар доданд, ки ҷасадаш дар сардхона аст. Ду бародари дигарам дар Русия қарор доранд ва онҳо барои гирифтану фиристодани ҷасад ба Ростови лаби Дон рафтанд.”

Аз ин пеш, рӯзи 23-юми ноябр, ҷасади ду зодаи Тоҷикистонро, ки дар ҷанги Украина кушта шудаанд, ба Душанбе оварданд. Тобути Сабзалӣ Раҳмонов аз ноҳияи Восеъ ва Шарофиддин Саидов аз ноҳияи Варзобро аз шаҳри Ростови лаби Дон ба Тоҷикистон интиқол дода, ба наздиконашон супурданд.

Шумори дақиқи тоҷикистониёне, ки аз тарафи Русия дар ҷанги зидди Украина иштирок мекунанд, нашр намешавад. Ҳабибулло Воҳидзода, додситони кулли Тоҷикистон, дар моҳи август гуфта буд, ки чунин омор “мавҷуд нест”.

Вале тарҳи давлатии "Зистан мехоҳам" дар Украина моҳи майи соли ҷорӣ номи 931 зодаи Тоҷикистонро нашр кард, ки аз ҷониби Русия дар ҷанги зидди ин кишвар иштирок доранд. Ҳамин тарҳ дар моҳи сентябр рӯйхати 446 зодаи Тоҷикистонро нашр кард, ки дар ҷанги Украина кушта шудаанд.

Хешовандони аксари онҳое, ки хабари маргашон дар ҷанги Русия дар Украина мерасад, мегӯянд, фарзандонашонро бо фиребу зӯр ба ҷанг бурдаанд.

Қонунҳои Тоҷикистон барои иштирок дар ҷангҳои хориҷӣ ҷазои сангинро пешбинӣ мекунад, вале ҳеч додгоҳ дар кишвар ягон ширкатдори ҷанги Украинаро муҳокима накардааст. Тоҷикистон яке аз ҳампаймонҳои стратегии Русия аст.

Мақомоти Русия гуфтанд, ки дар бораи тарҳи пешниҳодии сулҳ дар Украина бо намояндагони Амрико гуфтугӯи "судманд" анҷом доданд, аммо ҳанӯз ҳеч тавофуқе наздик нест.

Ҳайати амрикоӣ бо раҳбарии Стив Виткофф, намояндаи вижаи президент Доналд Трамп, рӯзи 2-юми декабр дар Кремл бо Владимир Путин, раисҷумҳури Русия ва мансабдорони ҳамроҳи ӯ наздик ба панҷ соат суҳбат карданд.

Ҳадафи мулоқот поён додан ба ҷанги Русия дар Украина аст, ки тақрибан чаҳор сол боз идома дорад. Чанд соат пеш аз гуфтугӯ Владимир Путин хитоб ба пуштибонҳои аврупоии Украина гуфт, Маскав ба ҷанг ва даргирӣ бо онҳо майл надорад, аммо агар Аврупо хоҳони ҷанг бошад, Русия ҳам комилан омода аст.

Юрий Ушаков, мушовири раисҷумҳури Русия, пас аз нишаст гуфт, сулҳ дар Украина на наздиктар шудааст ва на дур.

Ӯ афзуд: “Бо ҳамкорони амрикоӣ муҳтавои тарҳҳо ва санадҳоеро баррасӣ кардем, ки амрикоиҳо чанде пеш ба Маскав фиристоданд. Бо баъзе аз онҳо мувофиқат кардем, баъзе аз онҳоро танқид кардем ва раисҷумҳур интиқоду мухолифати худро ба баъзе аз пешниҳодҳо гуфт.”

Ҳафтае пеш тарҳи 28-бандии Амрико дар бораи сулҳ ба расонаҳо роҳ ёфт ва нигаронии Украина ва мақомоти Аврупоро барангехт, чун ба қавли онҳо, тан додан ба бисёре аз талабҳои Русия аст. Мақомоти Аврупо тарҳи худро пешниҳод карданд, ки манофеи Украинаро бештар ба инобат гирифтааст.

Доналд Трамп, раисҷумҳури Амрико, пайваста гуфтааст, ки мехоҳад ба ҷанг дар Украина поён диҳад, аммо мулоқоташ бо Путин дар Аляска ва гуфтугӯҳояш бо Владимир Зеленский, раисҷумҳури Украина, бе натиҷа будаанд. Ӯ дар Вашингтон гуфт, ки ҳалли ин вазъи печида осон нест.

“Ҳоло одамони мо дар Русия ҳастанд, бубинанд, ки оё онро ҳал карда метавонем ё не. Вазъи осоне нест, бисёр бесарусомон аст,” – гуфт Доналд Трамп.

Вазорати дифои Русия рӯзи 2-юми декабр гуфт, ки шаҳри стратегии Покровскро дар Украина пурра тасарруф кардааст. Украина мегӯяд, ҳанӯз қисме аз шаҳрро дар даст дорад. Дар айни замон тақрибан 20 дар сади қаламрави Украина таҳти назорати нерӯҳои Русия аст.

Ҳамзамон Владимир Зеленский, раисҷумҳури Украина дар сафар ба Ирландия хоҳони поёни қатъии ҷанг шуд, на созиши кӯтоҳмуддат дар даргириҳо. Ӯ рӯзи 2-юми декабр дар Ирландия бар зарурати барқарории як "сулҳи шарафмандона" таъкид кард ва гуфт: “Имрӯз Украина назар ба ҳар вақти дигар ба сулҳ наздиктар шудааст. Шанси воқеии сулҳ вуҷуд дорад.”

Вай як рӯз қабл дар Порис (Париж) гуфт, ки тарҳи сулҳ бисёр хуб аст, аммо баҳс дар мавриди вогузории сарзаминҳо барои Украина мавзӯи бисёр печида ба шумор меравад.

Гузориши видеоӣ дар инҷост:

Дар ҷанги Русия алайҳи Украина, ки қариб чаҳор сол боз идома дорад, ҳазорҳо зодаи Осиёи Марказӣ аз тарафи Маскав иштирок доранд. Бархеро бо зӯру таҳдиди ихроҷ аз Русия ба майдони даргирӣ бурдаанд. Иддае танҳо хостаанд, ки аз ин тариқ пул кор кунанд. Александр Бастрикин, раиси Кумитаи тафтишоти Русия, дар моҳи июни соли 2024 гуфт, ки 30 ҳазор хориҷии соҳиби шиносномаи Русияро “ба даст афтонданд” ва маҷбурӣ дар қайди ҳарбӣ гузоштанд. Аз ин шумора даҳ ҳазор кас ба ҷабҳа бурда шудаанд.

"Доим дар интизори марг"

Шавкат Машрабов, зодаи 45-солаи Узбекистон, зери таъсири барномаҳои "меҳанпарастона"-и телевизионҳои Русия ба ҷанги зидди Украина рафтааст. Дар ниҳоят, ӯ шаҳрвандии Русияро гирифт, аммо чандон хурсанд нест.

Машрабов дар номае аз Владимир Путин, раисҷумҳури Русия, Вазорати дифоъ ва Сардодситони ҳарбии ин кишвар барои ҷавоб шуданаш аз майдони даргирӣ мадад хостааст. Ӯ гуфтааст, "ду сол боз пайвандонамро надидаам. Илтиҷо мекунам, ба зону мезанам."

Коршиносон вазъияти ӯро дар Русия маъмулӣ медонанд. Ба гуфтаи онҳо, ҷалби хориҷиён ва шаҳрвандони “нав”-и Русия ба ҷанги зидди Украина дар ҳоли афзоиш аст, аммо онҳо аз ҷиҳати ҳуқуқӣ ҳимоя карда намешаванд ва нисбат ба русҳо бо тарзи хашинтари сафарбарӣ (басеҷ) дучор ҳастанд.

Шавкат Машрабов маълумоти олии муҳандисӣ дорад. Вай дар номааш гуфтааст: “Ҷанг ба мисли сафари яктарафа аст... Сармо, ифлосӣ, намӣ. Доим дар интизори марг. Қарордоде, ки имзо кардӣ... билети яктарафа аст. Аз инҷо берун рафтан имкон надорад. Шояд аз инҷо ҷасадатро баранд ва дар оромгоҳи умумӣ дафн кунанд.”

Шавкат дар Узбекистон ба ҳайси муҳандис дар GM-uz ва UzAuto motors кор кардааст. Сипас ба Санкт-Петербург кӯчид ва корро дар корхонаи General Motors шуруъ кард. Ҳамсар ва ду фарзанд дорад. Пеш аз оғози ҷанг ба Узбекистон рафт. Вай исрор меварзад, ки на барои пул, балки аз “муҳббаати зиёд ба СССР ё Иттиҳоди Шӯравии собиқ” ва инчунин "бар асоси маълумоте, ки аз телевизионҳои Русия гирифт", ба ҷанги зидди Украина рафт.

“Замоне ки Путин амалиёти махсусро (Русия ҷангашро дар Украина расман чунин меномад) эълон кард, ман ба Санкт-Петербург баргаштам. Ба комиссариати ҳарбӣ рафта, гуфтам, ки “мехоҳам, кумак кунам.” Он вақт маро нагирифтанд. Гуфтанд, ки хориҷиҳоро намегирем, ба мо шаҳрвандони Русия даркор ҳастанд,” – навиштааст ӯ.

Машрабов мегӯяд, боз ба Узбекистон баргашт ва ба тамошои телевизионҳои Русия идома дод. Дертар эълони ҷамъоварии ихтиёриёнро дид ва телефонӣ пурсид, ки оё хориҷиёнро ҳам ба ҷанг мебаранд ё не ва посухи мусбат гирифт. Ин дафъа ӯ ба Красноярск рафт: "Аз духтур гузаштам ва ҳуҷҷат гирифтам, ки сиҳат ҳастам ва ба комиссариати ҳарбӣ рафтам."

Ин зодаи Узбекистон баробари имзои қарордод 450 ҳазор рубли Русия гирифта, зуд ба майдони даргирӣ фиристода шудааст: "Онҳо ҳатто напурсиданд, ки ман кистам ё чӣ кор карда метавонам, фавран ба ҳамла дар Бахмут фиристоданд. Дар онҷо моро бо паҳпод заданд. Як муҳосиб дар пеши ман таркид, ҳама пароканда шудем ва ақибнишинӣ кардем.”

Шавкат мегӯяд, дар ин ҳодиса ҷон ба саломат бурд, вале як рӯз дар бемористон бистарӣ шуд: бо шамолхӯрии шадид ва баъди он ки дар фасли зимистон бо автомату қуттии вазнини тир лағжиду афтод ва ҷароҳат бардошт.

"Ҳам ҷисман ва ҳам рӯҳан хаста шудам"

Шавкат Машрабов дар моҳи майи соли 2024 барои гирифтани шаҳрвандии Русия дархост дод ва онро моҳи сентябр гирифт. Шартномаи ӯ 29-уми октябри соли 2024 ба поён расид ва ӯ рӯзи дигар барои рафтан аз майдони ҷанг ариза навишт: "Ман аризаи худро менавиштам ва онҳо ба ман гуфтанд, ки "Шумо шаҳрванди Русия ҳастед". Ман гуфтам, "мефаҳмам, аммо қарордодро ҳамчун шаҳрванди Узбекистон имзо кардаам.”

Аммо ба Шавкат Машрабов гуфтаанд, ҳоло ки шиносномаи Русияро дорад, ӯро аз сафи нерӯҳои мусаллаҳ ҷавоб додан мумкин нест. Шавкат аз ин хашмгин шудааст: "Лутфан, ба ман бигӯед, ки оё сарбоз бояд савганд ёд кунад? Оё метавонед шаҳрванди Русияро ба ин кор маҷбур кунед? Не, ӯ бояд ё ихтиёрӣ шартнома имзо кунад ё сафарбар карда шавад. Ва ман танҳо як моҳ аст, ки шаҳрванди Русия ҳастам. Ман ягон шартнома имзо накардаам ва ягон савганд нахӯрдаам, шумо чӣ ҳақ доред, ки маро нигоҳ медоред?”

Дар посух ба номаи Шавкат Машрабов гуфта шудааст, ки ба ҳар куҷое мехоҳад раваду шикоят кунад, аммо касе ё чизе ёрӣ нахоҳад кард. Ӯ ҳанӯз дар ҷанг аст: “Мо рӯзҳои истироҳат надорем. Ман аз ҷиҳати ҷисмӣ ва аз ҷиҳати рӯҳӣ низ хаста шудаам. Ду сол боз наздиконамро надидаам. Ман наметавонам ба рухсатӣ ба хона равам. Дар ҳоле ки дар артиш ҳастам, ба ман шиносномаи Русия намедиҳанд. Ва бо шиносномаи Узбекистон маро фавран зиндонӣ мекунанд. Агар бо шиносномаи Русия равам, ин маънои онро дорад, ки ҳамчун шаҳрванди Русия ҷангидаам ва маро зиндонӣ нахоҳанд кард."

Иван Чувиляев, ҳомии ҳуқуқи башар, бовар дорад, ки қазияи Шавкат Машрабов ягона нест: "Ба мо аксар вақт одамоне муроҷиат мекунанд, ки шартнома имзо кардаанд. Дар қонуне, ки соли гузашта қабул шуд, банде вуҷуд дорад. Тибқи он, ҳар касе, ки шаҳрвандии Русияро мегирад, бояд дар дафтари ҳарбӣ сабтином шавад, вагарна шаҳрвандии ӯ бекор карда мешавад. Пулис ин қонунро ба таври дигар шарҳ медиҳад, агар шумо шаҳрвандии Русияро гирифтед, бояд шартнома имзо кунед. Байни сабтином ва имзои шартнома фарқи калон ҳаст. Ва аксари шаҳрвандони Осиёи Марказӣ шартномаҳоро бо ин роҳ имзо кардаанд."

Чувиляев мегӯяд, ки тарси Машрабов аз бозгашт ба ватанаш, Узбекистон, низ комилан асос дорад: "Зархаридон хуб мефаҳманд, ки ба осонӣ ба зодгоҳ баргашта наметавонанд. Онҳо байни обу оташ ҳастанд. Аз як тараф дар Русия шартнома имзо кардаанд ва Русия мехоҳад онҳоро ба куштан диҳад. Аз тарафи дигар, дар ҷайб шиносномаи кишвари худро доранд, ки дар он ҷо барои муздурӣ ба зиндон маҳкум хоҳанд шуд.”

Сергей Кривенко, мудири гурӯҳи ҳуқуқи башари “Шаҳрванд. Артиш. Қонун”, мегӯяд, “шаҳрвандони хориҷӣ мақоми махсус надоранд. Пас аз имзои шартнома, онҳо дар сафи нерӯҳои мусаллаҳи Русия сарбозони қарордодӣ мешаванд. Тибқи фармони Путин, то поёни сафарбарӣ ҷавоб додани хидматчиён манъ аст. Муҳоҷиронро ҷалб мекунанд ва ба онҳо дурӯғ мегӯянд, ки ин барои муддати муайян аст, аммо ин як дом аст, онҳо ба он меафтанд ва халос шуда наметавонанд.”

“Агар Шавкат Машрабов дар соли 2023 шартнома имзо кардааст ва ба ӯ гуфта бошанд, ки ин барои як сол аст, пас, ӯро фиреб додаанд. Зеро ҷавоб додани хидматчиён аз 21-уми сентябри соли 2022 манъ аст. Дар шартнома шояд "барои як сол" навишта бошанд, аммо дар асл он бемуҳлат аст,” – хулоса кард ӯ.

Субҳи ҷумъа, 28-уми ноябр Идораи миллии мубориза бо коррупсия дар Украина ва Додситонии махсуси зидди коррупсия хонаи Андрей Ермакро тафтиш ва ҷустӯҷу кардаанд. Расонаҳои Украина бо такя ба манбаъҳои худ хабар доданд, ки ҳанӯз муфаттишон ба Ермак нагуфтаанд, ки ӯро ба чӣ гумонбар медонанд.

Маълум нест, ки ҷустӯҷуҳо ба чӣ сабаб сурат гирифтаанд. Зоҳиран он ба амалиёте бо номи “Мидас”, ки аз сӯйи Идораи миллии зидди фасоди Украина барои ришвахорӣ дар самти энержӣ гузаронида мешавад, рабт дорад. Гумонбари аслӣ дар ин қазия, соҳибкор Тимур Миндич аст, ки Украинаро тарк кард. Вай аз ҳалқаҳои наздик ба президент Владимир Зеленский будааст.

Андрей Ермак яке аз мансабдорони бонуфузи Украина аст. Расонаҳо аз ӯ шахси дуввуми кишвар ҳам ном мебурданд. Вай соли 2020 раҳбари дастгоҳи раёсати ҷумҳурии таъин ва яке аз афроди наздики Владимир Зеленский шуд. Ҳафтаи гузашта Ермак ҳайати музокиротии Украинаро дар гуфтугӯҳо бо Амрико дар Женева дар бораи поён додан ба ҷанг роҳбарӣ мекард.

Пас аз сар задани моҷаро оид ба ришвахорӣ дар бахши “Энергоатом” мухолифони Зеленский ва бархе аз муттаҳидонаш истеъфои Ермакро талаб карданд, вале рӯзи 20-уми президент таъкид карда буд, қасди тағйири раҳбари дастгоҳашро надорад.

Марк Рутте, дабири кулли паймони низомии НАТО, гуфт, тарҳи пешниҳодии Амрико дар бораи хатми ҷанг дар Украина кумак кардааст, ки Вашингтон ва Киев дар ин масъала ба пеш ҳаракат кунанд.

Ӯ рӯзи 24-уми ноябр дар суҳбат бо Радиои Озодӣ дар шаҳри Брюссел гуфт, музокироти ҳайатҳои Украина ва Амрико дар шаҳри Женева дар рӯзҳои истироҳати гузашта бисёр муваффақ буданд. Хабарнигори Радиои Озодӣ дар суҳбат бо Марк Рутте нахуст аз ӯ пурсид, ки оё тарҳи 28-бандии сулҳ ба назари ӯ заминае хубе барои барқарории сулҳ дар Украина ҳаст?

Марк Рутте: “Баъзе аз нукот бояд ба таври возеҳ баррасӣ шаванд. Вале ончӣ мо дар музокироти Женева дидем, як асос шуд, ки Украинаву Амрикоро барои ҳаракат ба самти пеш наздик сохт. Албатта, кори зиёде ҳаст, ки бояд анҷом шаванд, вале ҳайати украинӣ ва ҳайати амрикоӣ гуфтугӯи бисёр босамаре доштанд. Ман дар бораи ҳар хати ин тарҳ шарҳ намедиҳам, вале он ҳамчун асос ба ҳадафи худ расид, ки ду тарафро ба муколамаи воқеӣ раҳнамун кунад.”

Радиои Озодӣ: Оё шумо ҳам мисли дигар шарикони Украина дар масъалаи коҳиши нерӯҳои Украина ва вогузории қисмате аз қаламравҳояш ба Русия нигарон ҳастед?

Марк Рутте: “Дигарбора мегӯям, ки ман ҳар хати тарҳро шарҳ намедиҳам ва иҷозаи гуфтани ҳар чизеро, ки аз музокироти дирӯза шунидам, надорам. Албатта, баррасиҳо ҳоло ниҳоӣ нашудаанд. Амрикоиҳо ва украиниҳо баррасиҳоро идома медиҳанд. Аммо дар ин масъала мо назари возеҳ дорем ва дар инҷо ман бо ҳадафи ниҳоии раисҷумҳури Амрико мувофиқ ҳастам. Ҳадафи ниҳоӣ, ки Доналд Трамп аз моҳи феврал сари он кор мекунад, Украинаи мустақили дар ҳоли пешрафт ва кишвари қавиест, ки Русия дигар ба он ҳамла намекунад. Ҳамаи мо барои ҳамин кӯшиш дорем.”

Навори суҳбат дар инҷост:

Радиои Озодӣ: Оё Украинаву шариконаш дар НАТО метавонанд, ба Владимир Путин, раисҷумҳури Русия бовар кунанд, ки дигар ба Украина ҳамла намекунад?

Марк Рутте: “Медонед, ман вақте нахуствазири Ҳолланд будам, бо Путин кор кардаам, то замоне ки моҳи майи соли 2014 ба Қрим ҳамла кард. Шояд ман ё каси дигар ба шумо гуфта бошад, ман дигар барои дарки ин мард саъй накардаам. Вале як чизро ба таври кул дар бораи русҳо ва шахсан Путин медонам. Ҳар вақт шумо ба созише даст ёфтед, бояд мутмаин бошед, ки ба нафъи вай аст. Аз ин рӯ, бисёр муҳим аст, ки ҳар гоҳ созиши сулҳ дар Украина ҳосил шавад, ӯ ҳаргиз дигарбора талош накунад. Агар ӯ бидонад, ки оқибатҳои талоши таҷовузи дигарбора ба Украина барои ӯ харобиовар мешаванд, ӯ ин корро намекунад. Албатта, дар сурати ҳосил шудани созиши дарозмуддати оташбас ва ё беҳтар созиши сулҳ.”

Тарҳи 28-бандии Доналд Трамп, раисҷумҳури Амрико пешбинӣ мекард, ки Украина бояд қисматҳое аз қаламравҳояшро дар ихтиёри Украина гузорад ва артиши хурду аслиҳаи камтар дошта бошад.

Иёлоти Муттаҳида ва Украина як “чаҳорчӯби навшуда ва возеҳтари сулҳ”-ро барои поён додан ба ҷанг бо Русия таҳия кардаанд, ки зоҳиран аз тарҳи пешинаи ҳукумати Доналд Трамп тафовут дорад. Украина ва ҳампаймонҳояш тарҳи пешинаи хатми ҷангро аксаран ба нафъи Русия хонда, изҳори нигаронӣ карда буданд.

Ҳайатҳои Амрико ва Украина пас аз музокирот дар шаҳри Женева натиҷаҳои онро “бисёр босамар” номида, гуфтанд, ки музокирот рӯзҳои наздик идома мекунад. Кохи Сафед гуфт, тарҳи навшуда кафолатҳои қавитари амниятиро дар бар мегирад ва манфиатҳои миллии Украинаро инъикос мекунад.

Марко Рубио, вазири корҳои хориҷии Амрико, гуфт: “Мо рӯзи бисёр хубе доштем. Фикр мекунам, ки ба пешрафти бузурге ноил шудем.” Ӯ рӯзи якшанбе гуфт, ки дар тарҳи поён додан ба ҷанг дар Украина пешрафти назаррас ба даст омадааст, аммо дар бораи кафолатҳои амниятӣ ба Украина дар баробари нигарониҳо аз таҳдиди Русия ҳеч гуна созиш ҳосил нашудааст.

“Ҳамаи мо дарк мекунем, ки хотима додан ба ҷанг, бояд ин эҳсосро ҳам ба Украина бидиҳад, ки дар амон аст ва ҳаргиз мавриди ҳамла ё таҷовуз қарор намегирад," – афзуд Рубио.

Мақомоти Украина, Амрико ва Аврупо рӯзи якшанбе дар Женева тарҳи пешниҳодии Иёлоти Муттаҳидаро баррасӣ карданд. Пеш аз ин гуфтугӯҳо Украина ва муттаҳидонаш аз он чӣ, ки гузаштҳои бузург ба Русия хондаанд, изҳори нигаронӣ карданд.

Бар асоси тарҳи 28-бандӣ, Украина бояд аз баҳри қисмате аз қаламраваш мегузашт, артиши хурдтаре медошт ва орзуи пайвастан ба НАТО-ро фаромӯш мекард. Барои бисёре аз украиниҳо, чунин шартҳо пас аз тақрибан чаҳор соли мубориза бо Русия ба таслим шудан баробар хоҳад буд.

Мақомоти Аврупо гуфтанд, ки дар таҳияи ин тарҳ бо онҳо машварат нашудааст. Онҳо рӯзи якшанбе як нусхаи дигареро пешниҳод карданд, ки таслими қаламравҳо ва маҳдудиятҳо дар нерӯҳои мусаллаҳи Киевро дар бар намегирад.

Доналд Трамп, раисҷумҳури Амрико ба Владимир Зеленский, раисҷумҳури Украина то рӯзи панҷшанбе фурсат дод, ки тарҳро бипазирад, аммо рӯзи шанбе гуфт, ки пешниҳоди ӯ ниҳоӣ нест. Трамп рӯзи якшанбе навишт, Украина талошҳои Амрикоро барои хотима додан ба ҷанг аслан “қадрдонӣ” намекунад.

Пас аз чанде, Андрей Ермак, роҳбари ҳайати Украина, ба Трамп барои тааҳудоташ ба Киев изҳори сипос кард: “Мо ба дӯстони бузурги худ, Иёлоти Муттаҳида ва шахсан раисҷумҳур Трамп ва дастаи ӯ барои аҳдашон барои овардани сулҳ сипосгузорем.”

Чанд дақиқа пас, Зеленский низ дар паёме дар шабакаҳои иҷтимоӣ ба Трамп ташаккур гуфт. Ду манбаъ ба хабаргузории “Рейтерс” гуфтанд, ки мақомоти Амрико ва Украина имкони сафари Зеленский ба Вашингтон ва мулоқоти ӯро бо Трамп барои арзёбии тарҳи сулҳ баррасӣ мекунанд.

Гузориши видеоӣ дар инҷост:

Хабаргузории "Рейтерз" мегӯяд, Амрико ба Владимир Зеленский, президенти Украина гуфтааст, ки Киев бояд чорчӯби таҳияшуда аз сӯи Вашингтон барои поёни ҷанг бо Русияро бипазирад. Бар асоси ин пешниҳод Украина бахше аз қаламрав ва бархе аслиҳаи худро бояд вогузор кунад.

"Рейтерз" гузориши худро ба нақл аз "ду манбаи огоҳ" нашр кардааст, ки бинобар ҳассосияти мавзӯъ, хостаанд номашон пинҳон монад. Онҳо гуфтаанд, ин пешниҳодҳо шомили коҳиши андозаи нерӯҳои мусаллаҳи Украина ва мавридҳои дигар аст ва Вашингтон мехоҳад Киев нуқтаҳои аслиро бипазирад.

Мақомоти расмии Амрико ва Украина ҳанӯз дар бораи ин тарҳ ва ин гузориш изҳори назар накардаанд.

Пештар аммо торнамои Axiоs аз талоши Амрико ва Русия барои таҳияи тарҳи маҳрамонаи поёни ҷанги Украина, ки ҳоло дар остонаи чаҳорсола шудан аст, хабар дода буд.

Хабаргузории "Франс-пресс" навишт, Кремл аз изҳори назар дарбораи гузориши ин расонаҳои амрикоӣ низ худдорӣ кардааст.

Шабакаи CNN ҳам рӯзи 18 ноябр ба нақл аз манбаъҳои огоҳ гузориш дод, ки Стив Виткофф, фиристодаи вижаи Амрико, масъули кор бар рӯи тарҳи нав барои ҳалли бӯҳрони Украина аст.

Ба гуфтаи ин шабака, "Виткофф, ки дар маркази гуфтугӯҳои ҳукумат бо Маскав қарор доштааст, раҳбари ин талошҳост".

Яке аз манбаъҳои огоҳ ҳам ба CNN гуфтааст, ки ин гуфтугӯҳо дар ҳафтаи ҷорӣ афзоиш ёфтааст, зеро Вашингтон дарёфтааст, ки Маскав ба чунин муомила омода аст.

Ин гузоришҳо дар ҳоле аст, ки Русия ахиран шабакаи энержии Украинаро дар остонаи зимистон ҳадаф қарор дода ва нерӯҳои хастаи украинӣ низ дар хати пеши ҷанг зери фишоранд.

Умеди аслии Киев ин аст, ки Вашингтон бо ҷорӣ кардани таҳримҳо битавонад Русияро сари мизи гуфтушунид кашонад.

Доналд Трамп, раисҷумҳури Амрико талош кардааст аз робитааш бо Владимир Путин, президенти Русия, барои поёни ҷанг истифода кунад, аммо то кунун пешрафте надоштааст.

Путин борҳо дархости оташбасро рад карда, аз Зеленский хостааст, барои поёни ҷанг, қаламравҳои бештаре вогузор карда, аз ҳимояти Ғарб чашм пӯшад. Пешниҳодҳое, ки Киев онро баробар ба таслим шудан медонад.

Дар майдони ҷанг нерӯҳои Русия оҳиста, аммо пайваста пешравӣ мекунанд ва Маскав исрор дорад, ки агар Украина ба дархостҳояш тан надиҳад, ба ҷанг идома хоҳад дод.

Дар охирин ҳамлаҳои Русия ба Украина дар субҳи 19 ноябр даҳҳо нафар дар минтақаҳои гуногуни он кишвар кушта ва захмӣ шуданд. Ба гуфтаи мақомоти украинӣ, дар байни кушташудаҳо кӯдакон низ ҳастанд.

Ин ҳамлаҳо дар ҳоле рух дод, ки Владимир Зеленский, раисҷумҳури Украина, барои гуфтугӯ бо Раҷаб Таййиб Эрдуғон, ҳамтои туркаш ба ин кишвар рафта буд, то талош кунад раванди сулҳро дубора фаъол кунад.

Аммо Стив Виткофф, фиристодаи вижаи Трамп, бархилофи интизори Киев дар музокироти рӯзи чаҳоршанбе ширкат накард. Ҳеч мақоми рус низ дар ин гуфтугӯ ҳозир набуд.

Бо ин ҳол Эрдуғон бори дигар аз Русия ва Украина хост, ки музокироти Истамбулро дубора оғоз кунанд. Дар даврҳои қаблӣ ҷонибҳо асиронро иваз карданд ва ҷасадҳои сарбозони кушташударо ба якдигар доданд.

Нисориддин Хомӯшови 36-сола, писари Ҷамолиддин Хомӯшӣ, раиси Шӯъбаи фатвои Шӯрои уламои Тоҷикистон аст, ки ба гуфтаи наздиконаш, эҳтимолан дар моҳи августи соли равон дар ҷабҳаи ҷанги Русия ба зидди Украина кушта шудааст.

Ҷамолиддин Хомӯшӣ аз фаъолтарин узви Шӯрои уламои Тоҷикистон аст, ки пайваста дар масоили фиқҳӣ бо рӯзноманигорон суҳбат мекунад ва як чеҳраи шинохта дар кишвар аст.

Дӯстони ин хонавода ба Радиои Озодӣ нақл карданд, ки Нисориддин ҳамроҳи ҳамсар ва чаҳор фарзандаш чанд соли ахир дар Русия ҳамчун муҳоҷир мезист ва тақрибан се моҳ пеш довталабона бо имзои қарордод ба ҷанг дар Украина рафта, дар аввалин рӯзҳои ширкаташ дар ин ҷанг кушта шудааст.

Ба нақли манбаъҳои Радиои Озодӣ, Нисориддин Хомӯшов дар моҳи августи соли равон дар як амалиёти низомӣ нопадид шуда, дигар аз худ паём надодааст ва ба писарамакҳояш, ки дар Русия бо ӯ робитаи наздик дошта, бо телефон суҳбат мекард, тамос нагирифтааст.

Ҷанозаи ӯ шоми 14-уми ноябр бо имоматии Саидмукаррам Абдулқодирзода, муфтии Тоҷикистон дар масҷиди "Мехкалон"-и ноҳияи Синои Душанбе баргузор шуд.

Дар бораи марги ӯ дар ҷанги Украина манбаъҳо ба Радиои Озодӣ ҳанӯз як моҳ пеш хабар дода буданд, вале пайвандонаш зарур нашумориданд, ки то интиқоли тобут ба Тоҷикистон ин иттилоъ расонаӣ шавад. Дар ин муддат худи Ҷамолиддин Хомӯшӣ низ зоҳиран аз мавзуъ огоҳ набуд. Ҳамчунин рӯшан набуд, ӯ аз амалкарди писараш то куҷо хабардор аст ва муносибаташ ба он чист.

Хешовандони аксари онҳое, ки хабари маргашон дар ҷанг мерасад, мегӯянд, фарзандонашонро бо фиребу зӯр ба ҷанг бурдаанд. Мақомоти Тоҷикистон то ин дам танҳо сад мавриди аз зиндонҳои Русия ба ҷанг бурда шудани шаҳрвандони Тоҷикистонро тасдиқ карда, дигар дар ин бора маълумот намедиҳанд.

Тарҳи давлатии Украина бо номи “Зистан мехоҳам” дар чанд моҳи охир номи наздик ба се ҳазор шаҳрванди Тоҷикистонро ҳамчун "зархарид" нашр кардааст, ки бархе аз онҳо дар ҷанги Украина кушта ё нопадид шудаанд.

Қонунҳои Тоҷикистон барои иштирок дар ҷангҳои хориҷӣ ҷазои сангинро пешбинӣ мекунад, вале дар муддати сеюним соли ҷанг ҳеч додгоҳи ин кишвар ягон ширкатдори ҷанги Украинаро муҳокима накардааст.

Ҷасади Исфандиёр Мулломаҳмадшарифови 34-соларо, ки ҳафт моҳ пеш дар Русия нопадид шуда буд, рӯзи 5-уми ноябр ба наздиконаш дар деҳаи Шаватки Болои ноҳияи Айнӣ супурдаанд. Ба онҳо гуфта шудааст, ки "ӯ дар ҷанги Украина кушта шуд".

Мақомоти Русия дар ҳуҷҷатҳое, ки ба хонаводааш пешниҳод кардаанд, сабаби марги Исфандиёр Мулломаҳмадшарифовро "таркиши мина" номидаанд.

Наздикони ин ҷавон рӯзи 10-уми ноябр дар суҳбат бо Радиои Озодӣ гуфтанд, ӯ як муҳоҷири одӣ буд ва ҳафт моҳ пеш дар Русия нопадид шуд. Ба гуфтаи онҳо, Исфандиёр ягона фарзанди хонадон буд ва ҳамсару як фарзанди хурдсол дорад.

Пайвандонаш намедонанд, ки Исфандиёр Мулломаҳмадшарифов бо чӣ роҳе ба ҷанги Украина бурда шудааст. Дӯстмуҳаммад, яке аз наздикони ин ҷавон гуфт, "падару модараш ҳанӯз ба худ наомадаанд ва касе ҳам намедонад, ки бо чӣ шароите ӯро ба ҷанг бурдаанд."

“Фақат ба мо гуфтанд, ки ӯро аз кӯча бурдаанд. То ҷое ӯро мешиносам, ҳеч вақт ихтиёрӣ ба ҷанг намерафт. Ба фикрам, маҷбур кардаанд ё шантаж карда бурдаанд. Рӯзи ҷаноза дар деҳа рӯзи маҳшар буд. Худатон мефаҳмед, ки вақте падару модар ягона писарро ба хок месупоранд, чӣ мешавад,” – афзуд ӯ.

Русия дар ҷанги бедалелаш дар Украина, ки наздик ба чор сол боз давом дорад, садҳо зодаи Тоҷикистонро ҷалб кардааст.

Тарҳи давлатии Украина бо номи “Зистан мехоҳам” дар чанд моҳи охир номи наздик ба се ҳазор шаҳрванди Тоҷикистонро ҳамчун "зархарид" нашр кардааст, ки бархе аз онҳо дар ҷанги Украина кушта ё нопадид шудаанд.

Хешовандони аксари онҳое, ки хабари маргашон дар ҷанг мерасад, мегӯянд, фарзандонашонро бо фиребу зӯр ба ҷанг бурдаанд. Мақомоти Тоҷикистон то ин дам танҳо сад мавриди аз зиндонҳои Русия ба ҷанг бурда шудани шаҳрвандони Тоҷикистонро тасдиқ карда, дигар дар ин бора маълумот намедиҳанд.

Мақомоти расмии Украина иддао доранд, ки Русия зерсохторҳои энергетикӣ ва иншооти ғайринизомиро ҳадаф қарор додааст.

Бино ба хабарҳо, чанд нерӯгоҳи барқӣ осеб дидааст. Метрои Харков аз кор монда, ба шабакаи барқу об ҳам зарар расидааст. Дар шаҳр нуқтаҳои гармшавӣ кушода шудаанд.

Раисиҷумҳури Украина Владимир Зеленский, рӯзи 8-уми ноябр гуфт, ки беш аз 450 ҳавопаймои бесарнишин ва 45 мушаки навъҳои мухталиф партоб шудаанд, ки ҳадафи ҳамла ба зиндагии муқаррарӣ, биноҳои истиқоматӣ, иншооти энергетикӣ ва инфрасохтор аст. "Барои ҳар як зарбаи Маскав ба бахши энержии мо бо ҳадафи эҷоди мушкил ба мардуми оддӣ пеш аз зимистон, бояд бо ҷорӣ кардани таҳрими бидуни истисно ба тамоми сохторҳои энергетикии Русия посух дода шавад."- навиштааст, Зеленский дар Telegram.

Ба иттилои шаҳрдори Кременчуге дар пайи зарбаҳои Русия мардум дар ин ҷо аз барқ маҳрум шуданд. Дар вилояти Полтава дар пайи ҳамлаҳои Русия ба кори роҳи оҳан халал ворид шуда, дар роҳе, ки Харковро бо Киев мепайвандад чандин қатора аз ҳаракат бозмонданд.

Дар Днепр бесарнишини Русия ба як бинои истиқоматии нуҳ ошёна бархурдааст. Дастикам ду нафар ҷон бохта, хонаҳо дар ошёнаи дуюм вайрон шудаанд.