Дар чанд ҷумла
CPJ аз Тоҷикистон хост, Аҳмади Иброҳимро раҳо кунад
Committee to Protect Journalists (Кумитаи дифоъ аз рӯзноманигорон), қароргоҳаш дар Ню-Йорк, аз мақомоти Тоҷикистон хост, рӯзноманигор Аҳмади Иброҳимро озод ва иттиҳоми зидди ӯро бекор кунад.
Ӯ муассиси “Пайк”, ягона нашрияи мустақил дар вилояти Хатлон аст ва ба иттилои манобеи Радиои Озодӣ аз 12-уми август дар боздошт қарор дорад.
Гулноза Саид, ҳамоҳангсози барномаҳои CPJ дар мавриди Аврупо ва Осиёи Марказӣ, рӯзи 19-уми август дар изҳороте гуфт: “Боздошти Аҳмади Иброҳим ёдовари он аст, ки ҳар шакли рӯзноманигории танқидӣ дар фазои амиқан саркӯбкунандаи расонаӣ дар Тоҷикистон хатарнок аст.”
“Мақомоти Тоҷикистон бояд Аҳмади Иброҳимро ҳамроҳи ҳафт рӯзноманигори дигар, ки дар ҳоли ҳозир барои фаъолиятҳояшон зиндонӣ ҳастанд, озод кунад. Ҳамчунин, иҷоза бидиҳад, ки расонаҳо озодона кор кунанд”, -- афзуд ӯ.
Аз ин пеш ду созмони тоҷикон дар хориҷа низ раҳоии рӯзноманигор Аҳмади Иброҳимро талаб карданд. Ҷунбиши ислоҳот ва рушди Тоҷикистон дар Амстердам боздошти Аҳмади Иброҳимро маҳкум кард ва онро “ғайриқонунӣ” ва “поймоли ошкорои ҳуқуқи шаҳрванд” донист.
“Ҳар гуна фишор ба рӯзноманигорон барои фаъолияти касбии онҳо на танҳо ғайриқобили қабул аст, балки ҳамлаи ошкоро ба демократия ва арзишҳои асосии ҳуқуқи инсон маҳсуб мешавад. Мо талаб мекунем, ки Аҳмади Иброхим фавран ва бидуни ҳеч шарт озод карда шавад ва ба таъқиби рӯзноманигорон дар Тоҷикистон ҳарчи зудтар хотима дода шавад,” – гуфт раҳбари ҷунбиш Шарофиддин Гадоев дар баёнияе рӯзи 16-уми август.
Кумитаи шаҳрвандии наҷоти гаравгонон ва зиндониёни сиёсии Тоҷикистон дар Варшава низ дар изҳороте рӯзи 16-уми август аз мақомоти тоҷик хост, ки Аҳмади Иброҳимро фавран озод карда, “ҳар гуна иттиҳоми сохтаву бофта нисбат ба ягона нашрияи мустақилро дар минтақа қатъан хотима диҳанд.”
“Мақсади воқеии мақомоти тоҷик танҳо манъи озодии сухан ва ҳақиқатгӯӣ мебошад, дигар ангезае вуҷуд надорад,” – гуфта шудааст дар изҳорот.
Мақомоти расмӣ дар бораи боздошти Аҳмади Иброҳим хабар надодаанд. Наздиконаш низ дар ин бора суҳбат намекунанд.
Як манбаъ дар ниҳодҳои интизомӣ ба Радиои Озодӣ гуфт, “ӯ ба қасди ҷиноят ва додани пора гумонбар шудааст.” Ба қавли мусоҳиби Радиои Озодӣ, ки нахост номаш бурда шавад, Аҳмади Иброҳим барои тамдиди парвона ё иҷозатномаи кори “Пайк”, ягона нашрияи мустақил дар вилояти Хатлон, гуё ба як мақоми расмӣ пул пешниҳод кардааст.
Яке аз дӯстони Аҳмади Иброҳим рӯзи 16-уми август ба Радиои Озодӣ гуфт, ба эҳтимоли зиёд сардабири “Пайк” қурбонии нақшае шуд, ки ҳадафаш боздошти ӯ буд. Дӯсти дигараш, ки нахост номашро зикр кунем, гуфт, зоҳиран ин тавтеаи мақомдорони маҳаллӣ алайҳи журналист аст, ки онҳоро танқид мекард.
Аҳмади Иброҳим агарчӣ дар баҳси мухолифон ва ҳукумат бештар тарафи дувумиро мегирифт, дар мавридҳои алоҳида кори баъзе аз вазорату идораҳо ва мақомоти маҳаллиро дар вилояти Хатлон ва минтақаи Кӯлоб танқид мекард.
Аҳмади Иброҳим 62-сола аст. “Рӯди пурхун”, “Ҷаҳиши охирини бабр”, "Спитаман. Катан. Тахористон" ва "Куруши Кабир" аз китобҳои нашркарди ӯст.
Вай нашрияи “Пайк”, ягона ҳафтаномаи мустақилро дар вилояти Хатлон дар соли 2012 сабти ном кард, аммо дар бештар аз даҳ соли охир кораш ҳамвор набуд. Гоҳе барои танқиду тундгӯӣ ба баҳс кашида шуда, гоҳе ба сабаби душвории молӣ аз чоп мондааст.
Дар Тоҷикистон, ки онро созмонҳои хориҷии ҳомии ҳуқуқ “зиндони хабарнигорон” номидаанд, дар ду соли охир ҳашт рӯзноманигору блогер зиндонӣ карда шудаанд. Мақомот мегӯянд, онҳоро барои ҷиноятҳояшон, аз ҷумла ифротгароӣ аз озодӣ маҳрум карданд, аммо ба гуфтаи худи хабарнигорону ҳомиёни ҳуқуқ, “гуноҳи” онҳо гуфтани воқеияту ҳақиқат дар Тоҷикистон ва танқиди мақомоту ҳукумат буд.
Ҳамаи хабарҳои имрӯзро дар инҷо бихонед
“Хостем бо ҳавопаймо ба Душанбе равем, вале гуфтанд, билет нест”
Истгоҳи таксиҳо дар Хуҷанд, ҷое, ки мусофиронро ба Душанбе мебаранд, мисли рӯзҳои пешина серодам нест. Ронандагон мегӯянд, шояд боридани барфу фаромадани ярч ё тарма мардумро тарсондааст.
Теъдоди ками мусофироне ҳам, ки ба роҳ баромадаанд, сафари худро ба Душанбе муҳиму зарурӣ хонданд. Бархе дигар натавонистаанд, ки ба ҳавопаймо билет гиранд.
“Рости гап, хостем, ки бо ҳавопаймо равем, афсӯс гуфтанд, ки парвоз ҳам нест, билет ҳам нест. Бинобар ин, зарур шуморидем, ки аз роҳи заминӣ ба Душанбе равем,” – гуфт Садриддин Саидов, сокини Хуҷанд.
Чанд мусофир иддао карданд, ки дар чунин рӯзҳои сард нархи роҳкирои таксӣ аз Хуҷанд ба Душанбе низ гарон шудааст.
Ронандагон сабабро афзоиши харҷ дар зимистон номиданд. Чун, ба гуфтаи онҳо, бо сабаби гоҳе баста шудани роҳ маҷбуранд, ки соатҳо дар як ҷой биистанд ва барои гарм шудани мусофирон мошини худро хомӯш накунанд.
Ронанда Баҳриддин Аюбов гуфт: “Дар тобистон агар 30 литр бензин сарф шавад, ҳоло 40 литр сарф мешавад. Меистӣ, гарм мекунӣ.”
Дар ҳамин ҳол, Маркази обу ҳавосанҷӣ дар Тоҷикистон аз эҳтимоли фаромадани селу ярч дар минтақаҳои кӯҳистонӣ ҳушдор додааст. Ба иттилои ин ниҳод, эҳтимол дар рӯзҳои оянда ин вазъ идома кунад ва аз сокинон хоста шудааст, ки аз сафарҳои бидуни зарурат худдорӣ намоянд.
Ширкати IRS, масъули нигоҳубин ва ҷамъоварии пул дар роҳи Душанбе-Чаноқ, ки солҳо боз номи моликонаш расман эълон нашудааст, шаби 17-уми декабр аз фаромадани тарма хабар дод. Ҳоло ин ягона роҳе, ки шимоли кишварро бо пойтахт мепайвандад, боз аст, агарчӣ убуру мурур аз он мисли баҳору тобистон осон нест.
Амрико додани визаро ба ғолибони “Green Card” боздоштааст
Вазири амнияти дохилии Амрико гуфт, бо дастури президент Доналд Трамп додани раводид ё визаи “DV-1” ба ғолибони бахтозмоии “Green Card” боздошта шуд.
Кристи Ноэм 19-уми декабр дар шабакаи “Х” навишт, “бо фармони раисҷумҳур Трамп фавран ба Хадамоти шаҳрвандӣ ва муҳоҷират (USCIS) дастур медиҳам, ки “DV1”-ро боздорад, то боварӣ ҳосил шавад, ки амрикоиҳо дигар аз ин барномаи фоҷиабор осеб набинанд.”
Тасмим баъди он эълон шуд, ки Клаудио Мануэл Невес Валенте, касе, ки соли 2017 ба воситаи “DV1” ба Амрико ворид шудааст, дар Донишгоҳи Браун дар Род-Айленд тирпаронӣ кард. Дар ин ҳодиса рӯзи 13-уми декабри имсол ду кас кушта ва нуҳ нафар захмӣ шуданд.
Ҷасади Валентеи 48-соларо дертар пайдо карданд. Муфаттишон бовар доранд, ки ӯ дар қатли як донишманди ҳастаӣ низ даст дорад.
Кристи Ноэм, вазири амнияти дохилии Амрико мегӯяд, Доналд Трамп дар соли 2017 ва пас аз он ки як узви гурӯҳи террористии “Давлати исломӣ” ё ДОИШ мошини борбарро ба рӯи одамон дар Ню-Йорк ронд ва ҳашт касро кушт, барои қатъи ин барнома мубориза бурд. Ба гуфтаи Ноэм, ин ронанда низ тавассути барномаи “DV1” ба Амрико рафтааст.
Амрико барои муҳоҷирон кишвари фурсатҳо ва ҷойи кору ояндаи хубе арзёбӣ мешавад, аз ин рӯ, аз ҳар гӯшаи дунё, аз ҷумла Тоҷикистон бо ҳар роҳе талош мекунанд, ба ин кишвар бирасанд. Аз Тоҷикистон соли гузашта наздик ба се ҳазор кас барандаи "Green Card” шуданд.
Путин дар мулоқоти солонааш бо хабарнигорон чӣ гуфт?
Владимир Путин, президенти Русия, мулоқоти солонаашро бо хабарнигорони дохилӣ ва хориҷӣ бо тасвири пешрафти артиши Русия дар ҷабҳаи ҷанг дар Украина оғоз намуд. Вай ҳеч ишора накард, ки Кремл барои расидан ба сулҳ ба кадом созише ё гузаште омода аст.
Раҳбари Русия дар мулоқоти солонааш дар бораи қатли бераҳмонаи як навраси тоҷик дар вилояти Маскав, ки сокинони Тоҷикистон ва баъзе аз гӯшаҳои дунёро такон дод, ёде накард. Суол дар бораи ин ҳодиса аз ҷониби хабарнигори тоҷике ҳам, ки дар толор ва дар рӯ ба рӯи Путин қарор дошт, дода нашуд. Қобилҷон Алиеви даҳсола 16-уми декабр дар мактабе дар вилояти Маскав аз дасти ноблоиғи 15-солаи рус ба қатл расид. Ӯро дар ноҳияи Шаҳринав дафн карданд. Муттаҳам ба ҳабс гирифта шудааст.
Мулоқоти Владимир Путин рӯзи 19-уми декабр доир ва чанд соат мустақим дар шабакаҳои телевизионии Русия пахш шуд. Дар он Путин бори дигар такрор кард, ки кишвараш дар ҷанг бо Украина пешдастӣ дораду Маскав тамоми вазифаҳои дар наздаш гузоштаро иҷро хоҳад кард.
Ӯ ҷониби Украинаро сабабгори бунбасти музокироти сулҳ номид: "Ибтидо мувофиқ буданду ба санадҳо имзо гузоштанд. Сипас аз ҳамаи созишҳо даст кашиданд. Ҳозир ҳам аз хатми низоъ ба воситаи ташаббусҳои осоишта худро канор мекашанд."
Дар ҳар сурат, ба гуфтаи Путин, "аз тарафҳои гуногун ва аз ҷумла режими Киева баъзе ишораҳоро ба зарурати муколама мебинему эҳсос мекунем. Мехоҳам бигӯям, ки мо ҳам омода ҳастем ва мехоҳем, ки низоъ бар пояи тақозоҳое, ки дар моҳи июни соли гузашта дар Вазорати корҳои хориҷии Русия матраҳ намудаем, хотима ёбад. Яъне рафъи сабабҳои ибтидоии сар задани низоъ бояд бартараф карда шаванд."
Ин дар ҳолест, ки Владимир Зеленский, раисҷумҳури Украина, борҳо гуфтааст, ки кишвараш барои музокироти сулҳ омодааст, вале Маскав корро кашол дода, барои поён додан ба ҷанг майле нишон намедиҳад.
Доналд Трамп, раисҷумҳури Амрико, талош дорад, ки таҷовузи наздик ба чорсолаи Русияро ба хоки Украина хотима бахшад.
Иттиҳоди Аврупо чанд соат пеш аз мулоқоти Путин дар мавриди истифодаи пулҳои ҳабсшудаи Русия ба мувофиқат нарасид. Тибқи пешниҳод мебоист ин пулҳо барои иқтисоди Украина сарф мешуданд. Ба ҷойи он, Иттиҳоди Аврупо тасмим гирифт, ки ба Киев қарзи боимтиёзи баробар бо 90 миллиард евро бидиҳад.
Видеоро дар инҷо бинед:
Ҳамлаи "Толибон" ба "махфигоҳ"-и ДОИШ дар Бадахшони Афғонистон
Як манбаъ дар ҳукумати "Толибон" даргирии ду шаб пеш дар вилояти Бадахшони Афғонистонро тасдиқ карда, гуфтааст, ки сарбозони онҳо бар як махфигоҳи ҷангҷӯёни ДОИШ ё гурӯҳи террористии "Давлати исломӣ" ҳамла карданд.
Ин манбаъ, ки нахост номаш ифшо шавад, ба бахши афғонистонии Радиои Озодӣ гуфт, ин махфигоҳ ба касоне марбут буд, ки дар ҳамлаҳои охир бар шаҳрвандони Чин дар Тоҷикистон даст доштаанд.
Пеш аз ин, расонаҳои наздик ба "Толибон", аз ҷумла, "Ал-Мирсод" гузориш доданд, ки нерӯҳои "Толибон" шаби сешанбе амалиётеро алайҳи як махфигоҳи ДОИШ дар шаҳри Файзобод, маркази вилояти Бадахшон анҷом доданд.
Маълум нест, амалиёт талафоте дар пай доштааст ё не.
Тасдиқи хабар аз манбаъҳои дигар номумкин аст.
Дар ҳамлаҳои рӯзҳои 26 ва 30 ноябр дар ноҳияҳои Шамсиддин Шоҳин ва Дарвози Тоҷикистон панҷ коргари чинӣ кушта ва панҷ тани дигар захмӣ шуданд.
Ҳукумати Тоҷикистон гуфта буд, ки ин ҳамлаҳо аз хоки Афғонистон тарҳрезӣ шудааст.
Пас аз ин ҳодиса, намояндаи Чин дар Созмони Милали Муттаҳид аз ҳукумати "Толибон" хост, то гурӯҳҳои даҳшатафкан дар Афғонистон, аз ҷумла Ҳаракати исломии Туркистони шарқӣ ва Таҳрики Толибони Покистонро саркӯб кунад.
Гурӯҳи "Толибон" дар пайи ҳамлаи шоми 30 ноябр ба роҳсозони чинӣ дар ҳудуди ноҳияи Дарвози Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон гуфт, ду танро дар пайванд ба ин ҳодиса дар ноҳияи Моймайи Бадахшони Афғонистон боздошт кардаанд. Ин гурӯҳ иддао кардааст, ки таҳқиқот дар ин бора оғоз шудааст.
Бо гузашти наздик ба як моҳ аз ин ҳамлаҳо, то кунун ҳеч гурӯҳе масъулияти онҳоро ба дӯш нагирифтааст. "Толибон" ҳам ҳарчанд ваъда додаанд, ки ҳодисаро таҳқиқ мекунанд, то кунун аз натиҷаҳои он хабаре нашр накардаанд.
Вазири тоҷик хостааст, дар Русия амнияти мактабхонҳоро таъмин кунанд
Дар пайи вокунишҳои густурда ба қатли Қобилҷон Алиев, Вазорати маориф ва илми Тоҷикистон ҳамлаи "дорои хусумати миллӣ" ба ин шаҳрванди Тоҷикистонро маҳкум кард.
Раҳим Саидзода, вазири маорифи Тоҷикистон дар нома ба ҳамтои русаш навиштааст, "содир гардидани чунин ҷинояти ниҳоят мудҳиш дар мактаб боис ба норозигӣ ва ташвиши амиқ гардида, метавонад ба ҳолати иҷтимоии кӯдакон, волидон ва омӯзгорон" таъсири бад расонад.
Ӯ аз ҷониби Русия хостааст, "барои таъмини амният ва ҳифзи ҳуқуқи хонандагон дар муассисаҳои таълимӣ, новобаста аз мансубияти миллӣ ва шаҳрвандӣ" чораҳои бештар андешанд.
Рӯзи 18-уми декабр Омбудсмен ё Ваколатдори ҳуқуқи инсон дар Тоҷикистон қатли навраси тоҷик Қобилҷон Алиевро дар заминаи бегонаситезӣ дар Маскав маҳкум карда, аз мақомоти Русия хост, онро одилона таҳқиқ кунанд ва ҳар касеро, ки дар ин ҷиноят нақш дошт, ба ҷавобгарӣ бикашанд.
Расонаҳои давлатӣ гузориш доданд, ки Юсуф Раҳмон, дабири Шӯрои амнияти Тоҷикистон, низ бо ҳамтои русаш Сергей Шойгу ва сафири Русия дар Душанбе қатли Қобилҷон Алиевро дар миён гузошта, гуфтааст, ин ҷинояти мудҳиш дар ҷомеа нигаронии ҷиддӣ ва вокуниши васеъ ба бор овард.
Рӯзи 17-уми декабр Вазорати корҳои хориҷии Тоҷикистон ва ҳам Вазорати корҳои дохилӣ аз Русия хостанд, ки қатли навраси тоҷикистонӣ пурра ва ҳаматарафа таҳқиқ шавад.
Мария Захарова, сухангӯи Вазорати корҳои хориҷии Русия дар посухи умумӣ ба ин талаби Тоҷикистон танҳо ба хонаводаи навраси фавтида ҳамдардӣ карда гуфт, ҳодиса таҳқиқ мешавад.
Додгоҳ навраси муттаҳам ба қатли Қобилҷон Алиевро ба ҳабс гирифт
Додгоҳи минтақаи Твери вилояти Маскав рӯзи 18-уми декабр Тимофей К, навраси муттаҳам ба қатли Қобилҷон Алиевро ду моҳ ба ҳабс гирифт. Дар ин муддат бояд парвандаи Тимофейи 15-сола тафтиш шавад.
Дар санаде, ки сомонаии додгоҳ пахш кард, дида мешавад, ки алайҳи Тимофей К. бар асоси қисми 2-и моддаи 105-и Кодекси ҷиноии Русия парванда боз кардаанд. Ин банди қонун дар бораи "куштори ноболиғ бар асоси нафрат ё душмании идеологӣ, нажодӣ, миллӣ ё динӣ" аст.
Қонунгузории Русия барои ин иттиҳом аз 8 то 12 сол зиндон ё ҳабси абадро пешбинӣ мекунад.
Тимофей, хонандаи синфи 9-ум буд ва рӯзи 16-уми декабр баъд аз куштани Қобилҷон Алиеви 10-сола дар мактаб боздошт шуд. Кумитаи тафтишотии Русия хабар дод, ки ин наврас дар аввалин бозпурсӣ ба гуноҳаш иқрор шуда, гуфтааст, чанд вақти охир барои содир кардани ҷиноят омодагӣ медид.
Мақомоти Русия то ҳол нагуфтаанд, ки ангеза ё сабаби даст ба ин кор задани Тимофей чист.
Расонаҳои Русия аз қавли ҳамдарсони Тимофей навиштанд, ӯ аз як хонаводаи миёнҳол аст, бо баҳои севу чор мехонд, як соли охир аз дарсҳо мегурехт ва дар бораи миллатгароӣ гап мезад.
Қатли Қобилҷон Алиев рӯзи 16-уми декабр дар мактаби ба номи Успенская дар шаҳри Одинтсовои вилояти Маскав рӯй дод ва бисёриҳоро дар Тоҷикистон таконзада кард.
Ҷасади Қобилҷонро рӯзи 18-уми декабр ба Тоҷикистон оварда, дар канори падараш дар ноҳияи Шаҳринав дафн карданд.
Бонки осиёии Рушд барои назорати пирхяҳо ба Тоҷикистон грант медиҳад
Бонки рушди Осиё барои назорати беҳтари пиряхҳо ва пешбинии офатҳои табиӣ ба Тоҷикистон 3 миллион доллар грант ё маблағи бебозгашт медиҳад.
Ин бонк 18-уми декабр дар хабарномае навишт, маблағ аз сӯи Фонди ҷопонии рушди Осиё ҷудо мешавад.
Ко Сакамото, намояндаи доимии Бонки осиёии Рушд дар Тоҷикистон гуфтааст, "пиряхҳо ва барф барои таъмини об барои хоҷагии қишлоқ ва тавлиди барқ муҳим ҳастанд ва обшавии босуръати пиряхҳо метавонад пайомадҳои ҷиддӣ дошта бошад".
Ба гуфтаи Сакамото, дар доираи тарҳи нав мутахассисони Тоҷикистон дастгоҳ ва донишҳои нав мегиранд, ки ба онҳо кумак мекунад дар пешбинӣ ва вокуниш ба ин таҳдидҳо беҳтар амал кунанд.
Қарор аст тарҳи нав то соли 2029 ва аз сӯи Оҷонсии гидрометерология амалӣ карда шавад. Бахши асосии лоиҳа дар минтақаҳои алоҳидаи Вилояти Мухтори Куҳистони Бадахшон иҷро мешавад.
Тоҷикистон, ки 93 дарсадашро куҳсор ташкил медиҳад, солҳои ахир аз обшавии босуръати пиряхҳо нигаронӣ дорад.
Расонаҳо: Як ҳайат аз Русия ба Амрико хоҳад рафт
Бино ба хабари расонаҳо, як ҳайат аз Русия барои мулоқот бо намояндагони Амрико дар мавриди хатми ҷанг дар Украина ба Майами хоҳад рафт. Дидору гуфтугӯйи ҷонибҳо рӯзи 20-21-уми декабр дар назар аст. Дар ин бора Politico ва Axios бо такя ба манбаъҳои худ гузориш доданд.
Қарор аст, Вашингтон хулосаи даври охири музокирот бо Украинаро бо намояндагони Русия дар миён гузорад.
Ҳайати Русияро Кирилл Дмитриев, фиристодаи вижаи президент Владимир Путин ва ҳайати Амрикоро Стив Виткофф, фиристодаи хос ва Ҷерад Кушнер, мушовиру домоди раисҷумҳур Доналд Трамп роҳбарӣ мекунанд.
Ҳайати Амрико нақша дорад, пеш аз мулоқот бо ҷониби Русия бо дабири Шӯрои амнияти миллӣ ва мудофиаи Украина Рустам Умаров гап занад.
Ҳеч гуна дидору гуфтугӯи намояндагони Русия ва Украина дар назар нест.
Ба маълумоти Politico, дар Кохи Сафед бовар доранд, ки Русия замонатҳои амниятии Ғарбро дар Украина ва узвияти ин кишварро дар Иттиҳоди Аврупо хоҳад пазируфт.
Яке аз замонатҳои амниятӣ эҷоди нерӯҳо ба раҳбарии Аврупо аст, ки бо иштироки кишварҳои довталаб ташкил мешавад ва "дар таъмини амнияти фазоии Украина ва ҳифозат аз роҳҳои баҳрӣ нақш хоҳад дошт".
Даври охири музокироти байни Украина ва Ғарб рӯзҳои 14-15-уми декабр дар Берлин гузашт. Гузориши расонаҳо баёнгари он аст, ки ҷонибҳо бахши аъзами ихтилофҳоро аз байн бурдаанд, вале масъалаи вогузории қаламрав ҳамчунон ҳалношуда мондааст.
Раисҷумҳур дар бораи таҳсили 12-сола дар Тоҷикистон гуфт
Раисҷумҳури Тоҷикистон дастур додааст, ки мақомот барои гузаштан ба низоми таҳсили дувоздаҳсола чора ҷӯянд.
Ин нуктаро Эмомалӣ Раҳмон 16-уми декабр дар паёмаш ба порлумон ироа кард.
Ӯ афзуд, ҳадаф аз гузаштан ба таҳсили дувоздаҳсола мутобиқ кардани низоми таҳсилоти Тоҷикистон ба меъёрҳои ҷаҳонӣ аст. Аммо президент аз ин бештар ҷузъиёт надод ва маълум нест, ки Тоҷикистон кай ба низоми таҳсили 12-сола мегузарад.
Мақомоти Тоҷикистон чанд бор аст гузаштан ба ин низоми таҳсилро ба таъхир мегузоранд.
Артур ван Дизен, мудири Бунёди кӯдакони Созмони Милал (ЮНИСЕФ) қаблан дар суҳбат ба Радиои Озодӣ гуфта буд, Тоҷикистон уҳдадор шудааст, ки таҳсилот то синфи 12 боло бурда шавад.
Изҳори нигаронии Омбудсмен аз кушта шудани навраси тоҷик дар Русия
Омбудсмен ё Ваколатдори ҳуқуқи инсон дар Тоҷикистон қатли навраси тоҷик Қобилҷон Алиевро дар заминаи бегонаситезӣ дар Маскав маҳкум карда, аз мақомоти Русия хостааст, онро одилона таҳқиқ кунанд ва ҳар касеро, ки дар ин ҷиноят нақш дошт, ба ҷавобгарӣ бикашанд.
Умед Бобозода рӯзи 17-уми декабр бо изҳори нигаронии ҷиддӣ дар паёме ба ҳамтои худ дар Русия Татяна Москалкова ва ваколатдори ҳуқуқи кӯдак Мария Лвова-Белова гуфтааст, ин ҳодисаи даҳшатбор хонаводаи наврасро дар ғаму андӯҳ нишонд ва нигаронии амиқро дар ҷомеа ба бор овард.
Ӯ афзудааст: "Ҳифзи ҳаёт, амният ва ҳуқуқи кӯдакон бояд вазифаи аввалиндараҷаи ҳар давлат ва ҳар муассисаи таълимӣ бошад. Ҳеч ҳолат ва камбудҳои маъмурӣ ё хунукназарӣ наметавонад зӯроварӣ ё бепарвоиро нисбат ба кӯдакон тавҷеҳ кунад."
Бобозода ҳамзамон роҳандозии чораҳоро барои пешгирӣ аз такрори чунин фоҷиа, сахттар кардани назорат дар мактабҳо ва таъмини амнияти равонӣ ва ҷисмии кӯдакон муҳим донистааст.
Расонаҳои давлатӣ гузориш доданд, ки Юсуф Раҳмон, дабири Шӯрои амнияти Тоҷикистон, низ бо ҳамкори русаш Сергей Шойгу ва сафири Русия дар Душанбе қатли Қобилҷон Алиевро дар миён гузошта, гуфтааст, ин ҷинояти мудҳиш дар ҷомеа нигаронии ҷиддӣ ва вокуниши васеъ ба бор овард.
Ба қавли мақомот, Юсуф Раҳмон, ба зарурати таҳқиқи ҳамаҷониба, одилона ва шаффофи қазия таъкид карда ва гуфтааст, ки таъмини ҳифзи ҳуқуқ ва амнияти ноболиғон бояд дар авлавият бошад.
Қобилҷон Алиев рӯзи 16-уми декабр дар натиҷаи ҳамлаи як ноболиғ ба мактабе дар Одинтсовои вилояти Маскав кушта шуд. Гумонбари понздаҳсола дастгир шудааст. Ба гузориши расонаҳои русӣ, ӯ эътироф кардааст, ки чанд вақти охир барои содир кардани ин ҷиноят омодагӣ медид.
Дар бештар аз бист соли охир мавридҳои зиёди қатли шаҳрвандони Тоҷикистон дар Русия расонаӣ шуда, дар миёни онҳо куштори кӯдакон бештар аз ҳама ҷомеаи Тоҷикистонро ошуфтаву маъюс кардааст. Марги Қобилҷон Алиев яке дигар аз ин қатлҳо шуд ва захмҳои пешинаро тоза кард.
Трамп таҳримҳоро зидди Сурия бекор кард
Конгресси Амрико рӯзи 17-уми декабр таҳримҳои ҷоришуда бар Сурия дар замони Башор Асад, раҳбари сарнагуншудаи он кишварро ба таври доимӣ бекор кард ва роҳро барои бозгашти сармоягузориҳо ба ин кишвари ҷангзада ҳамвор сохт.
Ба иттилои хабаргузории "Франс-пресс", Доналд Трамп, раисҷумҳури Амрико пеш аз ин ду бор дар посух ба дархостҳои Арабистони Саудӣ ва Туркия -- ҳампаймонҳои ҳукумати нави Сурия ба раҳбарии Аҳмад Аш-Шаръ ин таҳримҳоро боздошта буд.
Аммо Аҳмад Аш-Шаръ дар пайи лағви доимии таҳримҳо буд, зеро бекор накардани он метавонист монеи сармоягузориҳо дар ин кишвар шавад.
Гурӯҳҳои мухолифи ҳукумати Сурия бо раҳбарии Аҳмад Аш-Шаръ 7-уми декабри соли 2024 пас аз фирори раҳбари худкомаи он кишвар Башор Асад вориди Димишқ шуданд ва қудратро ба даст гирифтанд.
Ҷасади Қобилҷон Алиевро аз Русия ба Тоҷикистон оварданд
Ҷасади Қобилҷон Алиев, навраси кушташудаи тоҷик дар Русия, бомдоди панҷшанбе тавассути парвози Маскав-Душанбе ба Тоҷикистон оварда шуд.
Ӯ, ки қарор буд 17 декабр ҳамроҳи додар ва тағояш ба Тоҷикистон бармегашт, як рӯз қабл дар ҳамлаи як ноболиғ дар мактабе дар вилояти Маскав ҷон бохт.
Маросими ба хоксупории Қобилҷон Алиев 18 декабр дар деҳаи Аҷами ноҳияи Шаҳринав баргузор мешавад. Тибқи иттилои дарёфтӣ, модари Қобилҷон Алиев ва чанде аз пайвандони ӯ барои дафни ин наврас ба Тоҷикистон омаданд.
Субҳи 18 декабр шуморе аз наздикони Қобилҷон Алиев барои гирифтани ҷасад ба фурудгоҳи Душанбе рафта буданд. Онҳо аз сӯҳбат бо хабарнигорон худдорӣ карданд. Дар яке аз баромадгоҳҳои фурудгоҳ, ки маъмулан тобутҳоро аз онҷо берун меоранд, кормандони зиёди мақомоти интизомӣ ҳузур доштанд.
Гурӯҳе аз хабарнигорон барои инъикоси ин мавзӯъ ба фурудгоҳи Душанбе рафтанд, аммо намояндагони фурудгоҳ, бахусус кормандони бахши амнияти он дар оғоз иҷоза надоданд, ки хабарнигорон лаҳзаи баровардани ҷасадро сабт кунанд.
Намояндагони фурудгоҳ бархе хабарнигоронро маҷбур карданд, ки наворҳои гирифтаашонро тоза намоянд. Вокуниши намояндагони фурудгоҳ ба ин вазъ феълан маълум нест ва рӯшан нест, ки чаро онҳо монеи кори хабарнигорон шуданд.
Пас аз соати 5:30, ки замони фуруди ҳавопаймои ҳомили ҷасади Қобилҷон Алиев буд, ба хабарнигорон ва ҳозирин гуфтанд, ки парвоз ба таъхир афтодааст ва ҳавопаймо соати 8 меояд.
Баъдан гуфта шуд, ки ҷасад тавассути дарвозаи дигар бароварда шудааст. Яке аз кормандони интизомӣ ба хабарнигорон гуфт, ки "истодани шумо инҷо беҳуда аст, ҷасадро аз дарвозаи 16 бароварданд".
Хабарнигорон сипас бо наздикони хонаводаи Қобилҷон Алиев дар тамос шуданд ва маълум шуд, ки ҷасад дар роҳ ба сӯи Шаҳринав аст.
Интиқоли ҷасади Қобилҷон Алиев аз Русия ба Тоҷикистон
Дар назар аст, ки маросими видоъ бо Қобилҷон Алиеви 10-сола имрӯз дар зодгоҳаш ноҳияи Шаҳринав баргузор шавад. Ин наврасро канори падараш ба хок месупоранд. Падари ин наврас низомӣ буд ва се сол пеш бар асари беморӣ даргузаштааст.
Рӯзи 16-уми декабр, дар натиҷаи ҳамлаи як ноболиғ ба мактабе дар вилояти Маскав навраси 10-солаи тоҷик Қобилҷон Алиев кушта шуд.
Марги ин наврас вокунишҳои густурдаеро дар шабакаҳои иҷтимоӣ ва миёни ҷомеаи Тоҷикистон ба миён овард. Вазорати корҳои хориҷии Тоҷикистон бо пахши изҳороте заминаи кушторро бегонаситезӣ номида, гуфт, дар пайванд ба ҳодиса сафири Русияро дар Душанбе даъват карданд ва ба ӯ нота ё ёддошт супурданд.
Вазорати корҳои дохилии Тоҷикистон ҳам хабар дод, ки вазир Рамазон Раҳимзода дар суҳбати телефонӣ аз ҳамтои русаш Владимир Колоколтсев талаб кардааст, ки "сабабу омилҳои ҳодиса ҳамаҷониба санҷида ва чораҷӯӣ карда шавад".
Бори аввал нест, ки наврасони тоҷик дар Русия ба таври ваҳшиёна кушта мешаванд.
Эмомалӣ Раҳмон се додраси тоҷикро аз кор ронд
Эмомалӣ Раҳмон, раиси ҷумҳури Тоҷикистон се додраси кишварро ба сабаби «содир намудани кирдоре, ки шаъну эътибори судяро паст мезанад» аз мақомҳояшон барканор кардааст. Ӯ фармонеро дар бора рӯзи 17-уми декабр имзо кардааст.
Дар фармони Эмомалӣ Раҳмон, ки дафтари матбуоти раёсати ҷумҳурӣ нашр кард омадааст: «Ҳусейнзода Фирдавс Латифӣ аз вазифаи судяи суди вилояти Суғд, Самандари Қаландар аз вазифаи судяи суди ноҳияи Ҷалолиддини Балхии вилояти Хатлон, Давлатзода Нозим Исрам аз вазифаи судяи суди ноҳияи Балҷувони вилояти Хатлон бинобар содир намудани кирдоре, ки шаъну эътибори судяро паст мезанад, озод карда шаванд.»
Маълум нест, ки се додрас, бо чӣ кор, ё рафторашон шаъну эътибори додрасро дар Тоҷикистон паст зада бошанд, аммо дар гузашта баъди ингуна фармонҳои раиси ҷумҳур додрасҳоро барои ришвахорӣ ба додгоҳ кашида ва ҷазо додаанд. Фақат дар соли 2025 ин чаҳорумин додрас мешавад, ки Эмомалӣ Раҳмон онҳоро аз мақомҳояшон барканор мекунад. Моҳи январ Мирзо Одиназода, додраси додгоҳи ноҳияи Исмоили Сомонӣ дар Душанберо бо айни сабаб аз кор ронд.
Низоми додгоҳии Тоҷикистон ва рафтори додрасҳо солҳост, ки танқид мешавад. Додрасҳоро ба он муттаҳам мекунанд, ки пойбанди мақомот ҳастанд ва ҳарчӣ, ки додситонҳо мехоҳанд, иҷро ва ҳукмҳои ноодилона содир мекунанд.
Худи Эмомалӣ Раҳмон, рӯзи 5-уми декабри соли 2024 эътироф кард, ки фасоду ришвахорӣ дар байни додрасҳо мояи амиқи нигаронӣ аст. Эмомалӣ Раҳмон ин оморро овард, ки дар 10 моҳи соли 2024 кормандони низоми додгоҳӣ 26 ҷиноят содир кардаанд ва афзуд: “Боиси нигаронист, ки содиршавии ҷиноят аз ҷониби кормандони мақомоти судӣ сол то сол зиёд шуда истодааст.”
Эмомалӣ Раҳмон он замон ҳамчунин гуфт, ки дар 10 соли гузашта нисбат ба 107 нафар, аз ҷумла 45 додрас, муовинон ва раисони додгоҳҳои шаҳру ноҳияҳо парвандаҳои ҷиноятӣ оғоз карда, онҳоро ба ҷавобгарӣ кашидаву ба зиндон маҳкум кардаанд.
Бисёре аз ин ҷиноятҳои онон ришвахорӣ, қаллобӣ, фаро рафтан аз ваколатҳо, эълони ҳукмҳои ноодилона будаанд. Додрасҳо дар Тоҷикистон бо фармони президент таъйину барканор мешаванд ва интиқодҳо зиёданд, ки зимни таъйини онҳо лаёқат ва донишҳо ба қадри кофӣ ба эътибор гирифта намешавад.
Қотили кӯдаки тоҷик гирифтори ғояҳои бегонаситезӣ будааст
Наврасе, ки рӯзи 16-уми декабр хонандаи мактаб аз Тоҷикистонро дар вилояти Маскав кушт, аввалин нишондоди худро ба тафтишот додааст.
Нашрияи "Газета.ру" аз қавли Кумитаи тафтишотии Русия навиштааст, навраси боздоштшуда эътироф кардааст, ки чанд вақти ахир барои содир кардани ин ҷиноят омодагӣ медид.
Мақомоти тафтишотии Русия гуфтаанд, баъди содир шудани ҷиноят дар мактаб маводи тарканда пайдо кардаанд.
Ҷузъиёти бештар аз бозпурсии навраси боздоштшуда, ки дар синфи 9 таҳсил мекард, нашр нашудааст.
Бино бар маромномае, ки ӯ ба ҳамсинфонаш фиристодааст, пайрави нажодпарастон буда, марги мусулмонон, яҳудиён, зиддифашистон ва либералҳоро шиори худ номидааст.
Кумитаи тафтишотии Русия гуфтааст, бозпурсӣ ва тафтиши парванда идома дошта, дар манзили навраси дастгиршуда кофтукоб гузаронданд.
Ёдовар мешавем, ки рӯзи 16-уми декабр, дар натиҷаи ҳамлаи як ноболиғ ба мактабе дар вилояти Маскав як навраси 10-сола кушта шуд. Ҳамлавари ноболиғ бо корд ба мактабе дар ноҳияи Одинтсово ворид шуда, аввал посбон ва сипас як наврасро теғ задааст.
Навраси кушташуда Қобилҷон ном дошта, тоҷик будааст. Модари ӯ дар ҳамин мактаб фаррош будааст. Яке аз ҳамсоягони ин оила ба Радиои Озодӣ гуфт, ин зан пас аз марги шавҳараш ду фарзандро ба танҳоӣ бузург мекард.
Ин ҳодиса вокунишҳои густурдаро дар шабакаҳои иҷтимоӣ ба миён овард. Мақомоти Тоҷикистон то ҳол дар ин бора ҳеч вокунише накардаанд.
Ин аввалин маротиба нест, ки наврасони тоҷик дар Русия ба таври ваҳшиёна кушта мешаванд.
Трамп вуруди шаҳрвандони боз 7 кишварро ба ИМА манъ кард
Доналд Трамп, раисҷумҳури Амрико рӯзи 16 декабр ҳафт кишвари дигарро ба феҳристи кишварҳое илова кард, ки вуруди шаҳрвандонашон ба Амрико манъ аст.
Ин мамнуият шомили шаҳрвандони Сурия ва Фаластин низ мешавад, ки санадҳои сафари содиршуда аз сӯи Ташкилоти худгардони Фаластинро дар ихтиёр доранд.
Тибқи тасмими Кохи Сафед, ин мамнуият ҳамчунин бар шаҳрвандони кишварҳои Буркина-Фасо, Лаос, Мали, Нигерия, Сиерра-Леоне ва Судони ҷанубӣ татбиқ мешавад.
Ба гузориши хабаргузории Олмон, аз моҳи январ, ки Трамп бори дигар кори худро ба унвони раисҷумҳур оғоз кардааст, сиёсатҳои сахтгиронае дар заминаи муҳоҷират ва раводид пеш гирифтааст ва қонунҳои мавҷудро шадидтар кардааст.
Дар оғози соли равон, Вашингтон вуруди шаҳрвандони чандин кишварро ба таври комил ба Амрико манъ кард ва бештари ин маҳдудиятҳо ҳанӯз ҳам побарҷост.
